Afgelopen maanden werd het vaak gezegd: sommige politici belijden de in hun ogen noodzakelijke klimaatmaatregelen als een soort van religie. Met name Forum voor Democratie-voorman Baudet roept dit voortdurend richting GroenLinks. Nu is Baudet de man van de Verlichting en die hebben sowieso weinig op met religie. Echter, wanneer termen als ‘Klimaatpaus’ (Ed Nijpels), het Klimaatakkoord als soort van geloofsbelijdenis en klimaatwaanzin vallen, dan lijken inderdaad godsdienstoorlogen nabij. En misschien lijkt het debat over klimaat en energie ook wel enigszins op de strijd tussen religies. Toch is het interessant om enkele ontwikkelingen van de afgelopen jaren eens door een religieuze bril te bekijken. En misschien bieden onze religies ook nog wel oplossingen.
Laten we beginnen met het katholieke geloof. De Paus, Nijpels, was al besproken. Er zijn zeker lessen uit het katholieke leven te gebruiken. Een mooie vind ik zelf altijd: ‘duidelijk in de regel en soepel in de uitvoering’. De katholiek-sociale leer geeft ook deze ruimte, want de encyclieken, richtlijnen, uit Rome zijn duidelijk, voelen de tijdgeest aan, geven richting, maar zijn in zekere zin ook fluïde en kunnen in uitvoering verschillend uitpakken in tijd en plaats. Tenslotte zijn de omstandigheden overal anders. Hiermee wil ik niet ieder afgesproken jaartal, ieder akkoord en iedere afspraak omver kegelen, maar we moeten soms ook de tijd nemen om tot de beste oplossingen te komen. Ook de kathedralen zijn niet in vijf jaar gebouwd. En dan is het slopen van een net afgebouwde kathedrale kolencentrale niet logisch.
“Vergeleken met eindeloze concilies, zijn Klimaattafels oase van rust.”
Bij de katholieken is het boeiend om te zien dat iedere kerk, iedere parochie, iedere gemeenschap weer net iets anders is. In Nederland is dat al, maar wereldwijd zeker. Evenzo bij het energievraagstuk. Ook locatie is wel degelijk relevant. Dat Nederland relatief veel gas- en kolencentrales en energie-intensieve industrie heeft is logisch gezien de ligging aan koelwater van zee en rivieren. Onlangs las ik verhalen over de concilies die de christenen eindeloos gehouden hebben. In Trento, Nicea, Rome. Als je daarover leest, dan zijn onze de Klimaattafels een oase van snelheid en slagvaardigheid. Ook bij deze concilies liepen trouwe kardinalen en andere prelaten wel eens weg. Ze kwamen vaak ook weer terug. De katholieke kerk heeft ook nog eens een periode gehad met twee pausen. Ruzie alom. Dus dat Nijpels weet dat hij zo maar een concurrent kan krijgen in het pausschap. Het katholieke geloof heeft nog een mooi fenomeen: heiligen. Het wemelt ervan. Voor alles is een heilige, zodat we altijd tot iemand kunnen bidden om een wens vervuld te krijgen, om steun of wat dan ook. Iedere heilige heeft zijn eigen domein. Het zou zomaar de bonte stoet van deelnemers aan de Klimaattafels kunnen zijn. En, ook mooi, katholieken geloven in wonderen. Niet altijd rationeel, wel helend en verbindend.
En dan het protestante geloof. Dat ligt complexer, ook omdat er zo eindeloos veel variatie is. Er zijn preciezen, zeg maar GroenLinks, en de rekkelijken, zeg maar veel andere partijen, die enige soepelheid willen betrachten. Inderdaad komen we dan dichterbij de katholieken. Het mooie van het protestante geloof is dat er enorm veel richtingen, afsplitsingen, oplossingen en interpretaties zijn. Het is in zekere zin de energiemix die we nodig hebben. Er is geen al-oplossing die alles in zich heeft. En dan is er een richting die sterk in wind gelooft en dan komt er toch weer een afsplitsing: wel wind op zee, maar niet op land. Er zijn ook fanatieke richtingen in het protestante geloof; heuse klimaatdominees? Deze willen alle eerder vereerde beelden weg hebben. Het gaat hier over de, vaak symbolische, afbraak van een kolencentrale; de beeldenstorm van onze tijd. Later komt dan toch weer enige heimwee naar deze beelden.
“Ramadan van moslims kan voorbeeld zijn voor energiebesparing”
Buiten het christendom zijn er religies die wellicht ook punten hebben die kunnen bijdragen aan oplossingen. De Islam heeft misschien nog te veel de belangen in de olie voor zich, maar ook in deze gebieden komt solar-energie steeds meer naar voren. De ramadan van de moslims kan het voorbeeld zijn voor energiebesparing, hoewel de winst na zonsondergang en met het Suikerfeest weer teniet gedaan wordt. Het Joodse geloof, en in het bijzonder de staat Israël, zet alles op traditie & technologie. Beide zijn nodig. Het is met name Baudet van Forum voor Democratie die Klaver en Jetten beschuldigt van klimaat als religie te belijden. Nu zijn beide seculier en weinig te pakken op religieuze acties en Baudet is, als man de Verlichting, niet per definitie de grootste fan van religie, maar toch.
Ik was enkele jaren geleden in Macedonië. Daar lagen ruïnes van een oude stad. Bij de opgravingen bleek dat er ooit een welvarende stad was geweest met een christelijke kerk naast een moskee en een synagoge. Het kan dus wel. Een kerncentrale, een gascentrale en een zonnepark naast elkaar. Tot slot, iedere religie heeft ook de heilsverwachting. Dat er de hemel op aarde zal zijn en dat de Messias of welke verwachting dan ook alles oplossend zal terugkeren op aarde. Dat kan nog even duren. Dus tot die tijd moeten we er zelf iets van maken hopend op de witte rook zonder CO2-uitstoot. Op weg naar Pasen met de wederopstanding van Klimaatakkoord en andere zegen.