Laat de Hollandse tomaat geen CO2 bombe worden

Joris Wijnhoven, Greenpeace: "Kolensector heeft in tegenstelling tot glastuinbouw geen perspectief op toekomst in Nederland"

De glastuinbouw en de milieubeweging staan van oudsher nogal wantrouwend tegenover elkaar. Dat heeft iets met de businesscase van doen: bestrijdingsmiddelen, vervuiling van water en een hoog energieverbruik. Milieubeschermers hebben grote moeite met gasgestookte tomaatjes, terwijl diezelfde tomaatje in Spanje of Marokko op louter zonnestralen zoet en sappig worden.

Daarbij zijn traditioneel de bodemprijzen die voor gas worden betaald een doorn in het oog. Tuinders daarentegen wijzen graag op de hoge opbrengsten per vierkante meter, de kwistige hand waarmee elders met gif wordt gestrooid en de uitgespaarde transportkosten, ook qua milieu. Hoe het ook zij, nog altijd verstookt de glastuinbouw met zo'n 4 miljard kuub gas ongeveer 10% van het Nederlandse jaarverbruik. Waarbij, eerlijk is eerlijk, via warmtekrachtkoppeling ook de nodige elektriciteit wordt opgewekt.

Relaxeter

Niet in de laatste plaats dankzij het Energieakkoord zijn de verhoudingen de afgelopen jaren een flink stuk relaxeter geworden. Dat heeft alles te maken met het diep gewortelde besef in de sector, dat de glastuinbouw in Nederland gewoon geen toekomst heeft als ze zo zwaar blijft leunen op gas als warmtebron. Het spul wordt te duur en concurreren op de wereldmarkt zal echt alleen lukken als er zuiniger geteeld wordt en bovendien met schone warmtebronnen.

Op dat vlak zijn er spectaculaire technieken en programma's ontwikkeld, variërend van inventieve teeltmethoden en energieopwekkende kassen tot het vrijwillig hanteren van een flinke CO2-prijs en het gebruik van aardwarmte, op welk punt de sector belangrijk pionierswerk vervult. De glastuinbouw was zelfs de eerste sector die op schema lag om de doelen van het Energieakkoord te halen. Toen collega Joris Thijssen van Greenpeace daarvoor in de borgingscommissie een pluim uitdeelde, dachten andere aanwezigen dat hij de draak stak met de glastuinbouw. Maar hij was bloedserieus.

““Mijn advies is niet ingewikkeld: kies onomwonden voor aardwarmte””

Peperdure pijp

Alles pais en vree zou je denken, maar de (gewapende) vrede wordt vanuit het Westen bedreigd. De zwaar bekritiseerde kolencentrale van Uniper stelt namelijk alles in het werk om haar gehavende imago van wat groen glans te voorzien. De kolensector heeft in tegenstelling tot de glastuinbouw geen enkel perspectief op een toekomst in Nederland, maar tracht in haar spreekwoordelijke doodsstrijd partners te vinden om mee te trekken in de afgrond. Los van de kwestieuze bijstook van biomassa en de onzalige opslag van CO2 leurt Uniper met een plan voor het trekken van een veertig kilometer lange pijp voor kolenwarmte richting het Westland. Het verhaal is dat tuinders de restwarmte die je overhoudt bij de opwek van elektriciteit kunnen gebruiken, wat dan duurzaam zou zijn. Want dan stoken ze minder gas.

Niets is minder waar. Hoofdbezwaar tegen het gebruik van kolenwarmte is dat je, deels met publiek geld, een peperdure pijp moet aanleggen, waar je vervolgens aan vast zit. Sterker nog: als de kolencentrale niet draait, zit de tuinder in de problemen. Een klassiek gevalletje van een lock-in, want zo maak je het moeilijker om ooit nog van die vermaledijde centrale af te komen. Alle verhalen daarover ten spijt staan andere potentiële industriële aanbieders vanaf de Tweede Maasvlakte vooralsnog niet in de rij om in te springen als de kolencentrale zou wegvallen.

Kolentomaten

Onder tuinders leven forse bedenkingen over de afname van kolenwarmte. In het Westland kwam een groep van hen zelf in actie door een petitie te starten, een zeldzaam verschijnsel in deze kringen van no-nonsense ondernemers. Zij zien het min of meer gedwongen gebruik van kolenwarmte niet zitten omdat ze juist af proberen te komen van fossiele brandstoffen en terecht bang zijn zo van de regen in de drup te raken.

Mijn advies is niet ingewikkeld: kies onomwonden voor aardwarmte en weet je gesteund door de hele milieubeweging én je klanten, die niet zullen snappen als een sector die haar groene imago probeert op te poetsen een stap teruggaat in de tijd door warmte te gaan afnemen van een grote kolenkachel. Bewaar de lieve vrede en roep geen campagne tegen kolentomaten over je af. Laat de Hollandse tomaat geen CO2-bombe worden.

Joris Wijnhoven is Campagneleider Klimaat en Energie bij Greenpeace Nederland