In 1916, midden in de Eerste Wereldoorlog, vond gedurende zes maanden één van de grootste veldslagen uit de geschiedenis plaats: de Slag aan de Somme, een rivier in Noord-Frankrijk. Meer dan een miljoen doden waren te betreuren door Frankrijk en het Verenigd Koninkrijk aan de ene kant en Duitsland aan de andere kant. Foute inschatting door beide partijen, overmoed, koppigheid waren leidend. Loopgraven, stellingen, niemandsland en wisselend het veroveren van enkele vierkante kilometers zwart geblakerd land waren het decor. Het gebied is er voor altijd door getekend.
Enkele weken geleden was de maat vol voor vele duizenden inwoners van dit gebied aan de Somme. Eindeloos veel windmolens zijn er afgelopen jaren gebouwd in deze regio, reeds onder de vorige president Hollande. De voorzichtige protesten, bezwaarschriften richting de regionale prefectuur hebben niks uitgehaald. Het ongenoegen tegen steeds groter wordende windturbines heeft zich verenigd in een bredere volksbeweging; het is overal hetzelfde. Windmolens komen meestal ver weg van de beslissers, ver weg van Parijs. Natuurlijk, de wetgeving is helder dat windmolens minimaal 500 meter van huizen af moeten staan. Maar ondertussen zijn de molens fors groter geworden. Irritante geluiden en onwelgevallig zicht verpesten het allemaal. Weer voelen de mensen in deze streek zich te kort gedaan. Weer is het Franse platteland sluitpost voor Parijs. Weer is het het leeglopende gebied van Frankrijk dat de groene sier van president Macron mag uitvoeren en ondergaan; zo voelen deze mensen het. Ook de windmolenexploitanten met hun dure hoofdkantoren in het zakencentrum van de hoofdstad varen er wel bij. Subsidies en winsten komen hun kant op. Weer hebben deze mensen, de autochtone Franse burgers, het moeilijk. Marine Le Pen houdt er al verkiezingsredes. Vogels verdwijnen en het in de steden minder bekende jagen is steeds moeilijker, omdat het wild het gebied ontvlucht. ‘En dat alles voor Macrons groene revolutie?’, vragen de mensen zich af. Er is in hun beleving niks groens aan. In april dit jaar zijn er presidentsverkiezingen en president Macron wil graag door. En energie is altijd een belangrijk iets in Frankrijk.
“Voor kernenergie heeft Macron een duurzaam etiket bij elkaar gelobbyd in Brussel”
Zeker, in tegenstelling tot voorganger Hollande heeft Macron ook zijn nieuwe kernenergieplannen gelanceerd, want dat hoort bij het gaullisme, de eigenstandigheid van Frankijk. Onafhankelijk kunnen opereren van gaspijpleidingen uit Rusland en olie van Arabische sjeiks. Voor kernenergie heeft Macron een duurzaam etiket bij elkaar gelobbyd in Brussel. In coalitie met enkele Midden- en Oost-Europese landen, die aardgas willen, voorzien van een groen label in de taxonomie van Brussel. Hiermee heeft Macron overigens Rusland ook sterker gemaakt, want die zijn in die oostelijke regio de grote gasleverancier. Herstel van de Frans-Russische as van begin vorige eeuw? De alliantie die Frankrijk zoveel macht gaf richting het oprukkend Duitsland, dat hierdoor ook Rusland en het oostelijk front moest bewaken? Macron kijkt juist naar de komende decennia van deze eeuw?
Energie is al 150 jaar politiek; overal in de wereld. En Frankrijk heeft zijn gas- en kernenergie-lobby met een slimme alliantie er door gedrukt in Brussel. Juist toen sprake was van een Duits machtsvacuüm in Europa. Merkel ging, er waren verkiezingen en een nieuw kabinet werd geformeerd in Duitsland. En inmiddels zijn de eerste ruzies in de Duitse coalitie zichtbaar; juist op het gebied van energie. De Groenen willen geen Nordstream II pijpleiding met Russische gas noch kernenergie, de sociaaldemocraten willen wel gas maar geen kernenergie en de liberalen willen toch weer graag kernenergie en zijn terughoudend wat betreft windmolens overal en nergens. Ook in Duitsland is energie politiek.
“Energiestrijd is oorlog met andere middelen”
Kortom: Macron heeft in enkele maanden tijd zijn kernenergieprogramma met Brussels stempel, heeft wat gestookt in de Duitse coalitie en de landen ten oosten van Duitsland meer aan zich gebonden; op weg naar Frans voorzitterschap. Dat kostte in 1916 meer mensenlevens! Energiestrijd is oorlog met andere middelen. Kort na de Slag aan de Somme brak in Rusland de revolutie uit en moest de Duitse keizer naar Nederland vluchten. Zo ver zal het nu niet komen, maar het is wederom allemaal geopolitiek.
Terug naar het platteland van de Somme. Wat betekent dit? Toen Macron een jaar president was, verhoogde hij de prijs van elektriciteit en benzine. De gele hesjes waren niet aan te slepen. Maandenlang waren er protesten, overal in Frankrijk. In de steden en juist ook op het platteland. Dat kan weer gebeuren, want het broeit in deze gebieden. Onder de Fransen van Algerijnse en Marokkaanse afkomst in de banlieus, onder de autochtone Fransen op het platteland en onder de mensen die vinden dat Macron te veel naar Brussel kijkt. Macron is ervaren en bedreven genoeg om het spel te doorzien. Hij wil weer president worden, sterk zijn in Europa, maar op het gebied van energie zeer zelfstandig zijn; daar is, terecht, kernenergie voor nodig. Hij gebruikt de gas-landen en Brussel om dit laatste te bereiken. In eigen land moet hij ook wat groens laten zien: windmolens. En dan neemt hij de nieuwe slag bij de Somme voor lief.
“Oostenrijk wil zelfs naar de Europese rechter gaan om de greenwashing van kernenergie tegen te houden”
Macron spiegelt zich graag aan grote Franse leiders. Toch ligt hier ook een risico. Lodewijk XVI eindigde door de guillotine na de ‘gele hesjes van die tijd’. Politieke tegenstanders van gematigd en populistisch rechts willen het presidentschap overnemen. En in Brussel? Interessant is Oostenrijk dat in Europa geharnast optreedt tegen het duurzame label dat kernenergie heeft gekregen door toedoen van Frankrijk. Oostenrijk wil zelfs naar de Europese rechter gaan om de greenwashing van kernenergie tegen te houden. Macron kan denken dat hij, net als Napoleon in 1805, de Oostenrijkers verslaat bij Austerlitz. Maar dit was niet de finale overwinning voor de Fransen. Uiteindelijk vond deze voorganger van Macron zijn Waterloo in Waterloo; nabij Brussel; met Habsburgs Oostenrijk als grote opponent.