Lenstra was tussen 1985 en 2008 verantwoordelijk voor het nationale klimaatbeleid binnen het voormalige ministerie van VROM. Hij toonde in zijn presentatie aan dat de prijzen voor stroomopslag in batterijen spectaculair dalen. Opslag in Lithium-Ion batterijen (LIB) kost nu ruim 9 cent per kWh, en in een normaal innovatietempo – 20% prijsdaling bij een verdubbeling van de markt – is de komende jaren een verdere prijsdaling te verwachten naar 1.5 cent/kWh. Dat is geen theoretische toekomstmuziek. De fabrieken, die voor deze groei van de markt moeten zorgen, worden nu in China en de VS gebouwd. Niet voor de verduurzaming van de elektriciteitsvoorziening, maar voor de elektrische auto.
Maar ook in de elektriciteitsvoorziening worden de eerste stappen gezet. Tesla heeft in Australië naast een windpark de Hornsdale Power Reserve van 100 MW (129 MWh) gebouwd, en in Moss Landing in Californië zelfs een centrale van 567 MW (2,2 GWh). Deze centrale vervangt 3 piek scherende gascentrales.
Het gaat dus hard. Lenstra verwacht dat de elektriciteitsvoorziening fundamenteel anders wordt door de introductie van batterijfabrieken. Batterijen kunnen waarschijnlijk ook de groeiende problemen met de capaciteit van het net voor een belangrijk deel oplossen. En ook bij de gebruiker is een LIB voordeliger dan een zwaardere aansluiting zoals vaak nodig voor een warmtepomp of EV-snellader.
En Lenstra gaat nog een stapje verder. Want zonne-energie wordt ook steeds goedkoper. Een prijs van 2 cent/kWh in landen met veel zon is nabij. Er komt een tijd dat batterijschepen op en neer varen naar de Sahara om ons van goedkope stroom te voorzien.
“Klimaatakkoord geeft op ‘batterij’ nul hits”
We hebben hier te maken met een voor Nederland nieuw verhaal. Dat blijkt wel uit het concept Klimaatakkoord. Wie in het hoofdstuk over de elektriciteitsvoorziening op zoek gaat naar het woord batterij, vindt precies nul hits. Waterstof is het toverwoord bij de aanpak van het flexibiliteitsprobleem. Op korte termijn grijze en blauwe waterstof uit aardgas. Vanaf 2030 grootschalige waterstofproductie uit zon en wind.
Ik ga er niet voor pleiten om deze ontwikkeling stop te zetten. Laten we in de praktijk maar uitvinden wat het beste werkt. En dat blauwe en mogelijk groene waterstof als energiedrager wel een rol kan gaan spelen in de industrie de transportsector, is wat mij betreft een redelijk overtuigend verhaal.
Maar het lijkt me duidelijk dat er ook serieus moet worden gekeken naar de rol van batterijen in de toekomstige elektriciteitsvoorziening. Dit beeld wordt bevestigd door de recente studies van de Universiteit Utrecht op basis van het PLEXOS model van de elektriciteitsvoorziening. Met dit model kunnen vraag en aanbod van elektriciteit van uur tot uur worden gesimuleerd en kan naar kosten-optimale elektriciteitssystemen worden gezocht binnen vooraf vast te stellen randvoorwaarden (bijv. nul-emissie van CO2 en maximaal 2 uur onvermogen per uur). Door DoE in de VS werd PLEXOS vorig jaar als een van de meest geavanceerde computermodellen voor systeemonderzoek gekenschetst.
Deze studies komen ook tot de conclusie dat, toegespitst op de elektriciteitssector, opslag in de vorm van waterstof niet een aantrekkelijke technologie is. Deze vorm van opslag is dan ook niet nodig om tot in 2050 een elektriciteitssysteem te hebben dat betrouwbaar functioneert en netto geen CO2 uitstoot. Andere technologieën zoals de inzet van een deel van de accucapaciteit van elektrische voertuigen, CCS bij de inzet van aardgas en biomassa en mogelijk zelfs kernenergie, zijn volgens deze studies een stuk aantrekkelijker.
Wat mij betreft gaan we een zonnige toekomst tegemoet.