Jan Paul van Soest: "Het beeld van Obama's klimaatambities klopt niet"
Nu de Nederlandse staat heeft besloten in hoger beroep te gaan in de klimaatzaak van Urgenda, wordt op social media regelmatig Obama's klimaatbeleid als voorbeeld aangehaald. Daar is het lichtend voorbeeld, zo is het idee, terwijl Nederland maar een beetje labbekakt in hoger beroep.
Nederland zou beslist meer moeten doen, maar het beeld van Obama's klimaatambities klopt niet.
Kijk, op zich is er reden om onder de indruk te zijn van Barack Obama's recent gelanceerde Clean Power Plan, begin augustus. Uiteraard vanwege zijn retorische gaven, te bewonderen in een schitterende toespraak zoals Obama er patent op heeft ("There is such a thing as being too late, when it comes to climate change", "America will lead the world"). Slim is de verbinding die hij legt met een hele reeks van issues zoals woonlasten, gezondheid, innovatie en werkgelegenheid, zie de wervende samenvatting van het plan. Indrukwekkend is de regelgeving zelf van maar liefst 1560 pagina's, opgesteld door een schaakgrootmeester lijkt het wel, die op alle mogelijke tegenzetten voorbereid is. Als dat wat veel is, zie deze Q&A van Carbonbrief. Geniaal is de manoeuvre waarmee Obama en zijn Environmental Protection Agengy EPA de Republikeinse meerderheid in Huis en Senaat (die nog in de eerste fase van ontkenning leeft) buitenspel hebben gezet.
Greenpeace Nederland, blijkbaar ook onder de indruk, organiseerde kort na Obama's klimaatplan een mini-campagne op de sociale media: "Rutte, waar blijft jouw klimaatspeech?"
Door het verbale geweld van de Amerikaanse president ontsnapt de inhoud gemakkelijk aan de aandacht. Ook bij Greenpeace kennelijk. Want wie op zoek gaat naar de substantie ziet dat het plan alléén voor de elektriciteitssector geldt, en dat daarvoor de doelstellingen voor CO2-reductie minder ambitieus zijn dan die van de EU (en Nederland). De stroomsector is in de VS een flinke vervuiler, goed voor zo'n 30% van alle CO2-uitstoot, maar de EU-plannen gelden voor 100% van de CO2 uit de gehele economie. En zeker, Obama heeft eerder wel wat maatregelen voor andere sectoren getroffen, maar echt ambitieus is het allemaal niet. Althans, voor Nederlandse en EU-begrippen - voor menig Republikein (die nog in de eerste fase van ontkenning leeft) gaan ook die bescheiden stappen al veel te ver.““Alleen Bhutan doet volgens de Climate Action Tracker en andere monitoringsystemen wat echt nodig is””
Maar in termen van wat nodig is om het klimaatvraagstuk nog een beetje beheersbaar te houden is de bijdrage van de VS nogal mager. In de NRC laten Pieter Pauw (DIE, Bonn) en Louise van Schaik (Clingendael) zien dat de president geen kleren aan heeft, nou ja, wellicht wel wat kleren aanheeft maar toch in elk geval inhoudelijk nogal in zijn hemd staat. Internationaal is hij daarmee dan wel weer in goed gezelschap, bijna alle inbreng die landen voor de topconferentie later dit jaar in Parijs neerleggen schiet schromelijk tekort om de opwarming nog tot de afgesproken maximaal 2 graden te kunnen beperken. Alleen Bhutan doet volgens de Climate Action Tracker en andere monitoringsystemen wat echt nodig is (naar verhouding), en ook Costa Rica, Ethiopië en Marokko scoren voldoende. De rest (die nog in het tweede en derde stadium van ontkenning leeft) is matig tot slecht. Ook de EU met zijn ambities die verder reiken dan die van de VS, scoort niet hoger dan ‘medium'.
In reacties op het hoger beroep in de klimaatzaak wordt Obama veelvuldig aangehaald: hij doet het wél goed, is de suggestie. Maar kom op zeg, moeten de EU en Nederland hun ambitieniveau dan tot dat van de VS gaan verlagen?
Dan gaan we nog meer zekerheid naar een opwarming van 3-4 graden Celsius eind deze eeuw. Ik kan inmiddels niet meer inzien hoe we nog onder de 2 graden opwarming kunnen blijven. Volgens het International Energy Agency IEA zitten we op schema voor 3,6 graden opwarming. De scheidende directeur van het IEA, oud-minister Van der Hoeven, maakt zich inmiddels grote zorgen. Opmerkelijk, toen ze nog minister van Economische Zaken was stond ze min of meer als klimaat- en hernieuwbare energiescepticus te boek. Men leert, zullen we maar zeggen. Jammer is alleen dat het tempo waarin invloedrijke personen leren aanzienlijk onder het tempo van CO2-uitstoot en de klimaatverandering zelf ligt.
De historie leert dat de mensheid bij complexe problemen slecht in staat is te anticiperen, zeker als er grote tijdsvertragingen zitten tussen oorzaak en gevolg. Vaak moet de wal het schip keren, maar dan zijn wal én schip beide stuk. En kunnen we Obama's retorische uitspraak There is such a thing as being too late, when it comes to climate change helaas als feit noteren. En die urgentie had, hoger beroep of niet, wel degelijk mogen spreken uit de brief waarmee het Kabinet aankondigde in beroep te gaan.
Jan Paul van Soest is partner bij De Gemeynt, samenwerkingsverband van adviseurs, denkers en entrepreneurs, zie www.gemeynt.nl