Joris Wijnhoven, Greenpeace: "Erkenning dat besparing niet alleen aan de markt kan worden overgelaten is er"
Sinds de ondertekening in september 2013 heeft het Energieakkoord uit verschillende hoeken flink onder vuur gelegen. Kamerleden mopperden dat het parlement meer betrokken had moeten worden (D66), dat het akkoord te ver ging (PVV), of juist niet ver genoeg (Partij voor de Dieren, GroenLinks en Christen Unie). Ook werden met enige regelmaat concrete afspraken onder vuur genomen, zoals de target voor wind op land (CDA en SP) of de optie voor bijstook van biomassa (door wie niet eigenlijk?).
Buiten de Kamer waren het de zelfopwekkers die ageerden tegen de postcoderoosregeling en wetenschappers als Rotmans tegen de te slappe afspraken rond energiebesparing in de industrie. Niet in de laatste plaats waren wij van de milieuorganisaties zélf de criticasters van het gebrek aan voortgang bij de uitvoering van het akkoord. De ambities noemden we bij de ondertekening een halfvol glas: niet genoeg om klimaatverandering tegen te gaan, wel een broodnodige stap. Maar door het gebrek aan voortgang vonden we dat de geloofwaardigheid in het geding kwam.
Immuun
Of die kritiek terecht was of niet, het Energieakkoord doorstond alle stormen en stormpjes. Minister Kamp toonde zich immuun voor pleidooien van links en rechts om ook maar een komma aan de ambities van het akkoord te veranderen. Voor aanscherping van maatregelen was hij aanvankelijk maar mondjesmaat in. Wel lukte het de regels voor het coöperatief opwekken van zon te verbeteren, een subsidieregeling voor kleine warmte-installaties in te stellen en het tempo voor het realiseren van windparken op zee op te voeren. Maar pas vorige week slaagden de partners van het Energieakkoord erin met minister Kamp een pakket maatregelen overeen te komen, waarmee de doelen echt gehaald kunnen worden.“"Om op koers te komen om de ambitie van Parijs te halen is méér nodig: kolencentrales sluiten"”
Dat ging bepaald niet vanzelf. Sinds de Nationale Energie Verkenning in oktober 2015 een vrij onthutsend beeld schetste over de voortgang van het Energieakkoord, zijn er achter de schermen vele uren gemaakt en onderzoeken gedaan om nieuwe maatregelen overeen te komen. En met succes. Door al dit duw- en trekwerk zeggen nu ook de milieuorganisaties voor het eerst en uit de grond van hun hart: ja, we kunnen de afgesproken doelen voor 2020 echt gaan halen.
Baanbrekend
Cruciaal daarbij is de erkenning van de andere partners van het Energieakkoord in het algemeen en het Rijk in het bijzonder dat we onze doelen geheel op basis van vrijwilligheid niet gaan halen, maar dat er verplichtingen nodig zijn. Een verplichting voor kantoren bijvoorbeeld, om snel aan minimaal energielabel C te gaan voldoen. En, belangrijker nog, een besparingsverplichting bij woningen ter grootte van 20 Petajoule (het equivalent van het energieverbruik van 300.000 huizen). Of die verplichting bij de energiebedrijven wordt neergelegd of wordt vormgegeven via een tenderregeling gaan we nog zien, maar de erkenning dat besparing niet alleen aan de markt kan worden overgelaten is er. Tot slot, en misschien wel het meest baanbrekend, stelde minister Kamp de industrie in niet mis te verstane bewoordingen (financiële) strafmaatregelen in het voortuitzicht, als die sector niet rap met de beloofde 9 Petajoule aan besparingsmaatregelen over de brug komt.
Opgeteld leiden deze aanscherping, plus nog een hele reeks kleinere dingen, er nu eindelijk toe dat de ambitie van 100 PJ extra besparing in 2020 gehaald wordt, zelfs zonder steeds uit te gaan van het meest positieve scenario. Datzelfde kán ook gelden voor het doel van 14% schone energie in 2020, maar dan moeten gemeenten en provincies wel fors aan de bak om windparken te helpen realiseren.
Doorvertaling
Is de wereld daarmee gered? Nou, nee. Het Energieakkoord helpt ons van een verwachte uitstootreductie van 17% in 2020 bij business as usual naar 21%. Geen kattenpis, maar altijd nog 4% minder dan de rechter aan de staat oplegde in de Urgendazaak. Om nog maar te zwijgen over een reële doorvertaling van de nieuw ambitie om de opwarming van de aarde tot anderhalve graad te beperken. Alles wat in het Energieakkoord staat is nuttig en nodig voor de omslag naar schone energie. Maar om op koers te komen om de ambitie van Parijs te halen is méér nodig: kolencentrales sluiten.
Joris Wijnhoven is Campagneleider Klimaat en Energie bij Greenpeace Nederland