De afgelopen jaren heeft Nederland op verschillende vlakken stil gestaan. De groei van duurzame energie stagneert, de natuur staat steeds verder onder druk, en er is nog steeds geen perspectief voor de boer. Ondanks beloftes van het nu demissionaire kabinet en het feit dat het mogelijk is om deze problemen in gezamenlijkheid aan te pakken. Goed en duidelijk beleid voor natuurvriendelijke energieakkers, ook wel bekend als agri-PV, kan in potentie flinke winst opleveren op al deze dossiers.
Sinds Rutte IV heeft aangekondigd ‘nee, tenzij’-beleid te voeren voor nieuwe zonneparken op landbouwgrond, loopt de groei van duurzame energieproductie op land terug. Provincies en gemeenten creëren weinig mogelijkheden om nieuwe zonneparken te ontwikkelen, ook niet binnen de ‘tenzij’ categorie waar de Rijksoverheid nog ruimte voor geeft. Voor windturbines op land is er al jarenlang een discussie gaande wat de norm moet zijn voor de afstand tussen park en woningen. Dit weerhoudt gemeenten en ontwikkelaars ervan nieuwe windprojecten te starten. Dit alles heeft als gevolg dat de doelen voor de Regionale Energie Strategieën (RESsen) buiten bereik raken: de productie van duurzame energie op land stagneert.
“Dit is doodzonde aangezien het goed mogelijk is om een bescheiden deel van de landbouwgrond die Nederland rijk is dubbel te benutten en daarmee een hele grote bijdrage te leveren aan de energievraag”
Dit is doodzonde aangezien het goed mogelijk is om een bescheiden deel van de vele hectares landbouwgrond die Nederland rijk is dubbel te benutten, voor zowel landbouw als voor energieproductie, en daarmee een hele grote bijdrage te leveren aan de Nederlandse energievraag. In het buitenland is inmiddels al veel ervaring met rijen zonvolgende zonnepanelen op grasland of tussen stroken akkerbouw. Slechts 10 tot 15% van de akker wordt op deze manier gebruikt voor de productie van zonnestroom. Onder de panelen valt nog voldoende licht en regenwater om natuurlijke inheemse planten te laten gedijen. Tussen de panelen kan gras en landbouwgewas groeien met beperkt effect op de productie. In sommige gevallen levert de beschutting van de panelen zelfs juist meerwaarde voor de gewasopbrengsten doordat er minder uitdroging plaatsvindt. Vee vindt schaduw rondom de iets verhoogd geplaatste panelen, wat het dierenwelzijn weer verbetert. Voor de boer geeft de grondvergoeding voor de zonnepanelen een stabiele bron van inkomsten zodat zijn boerenbedrijf minder afhankelijk is van wisselende inkomsten uit gewassen.
Waarom zijn energieakkers dan nog geen groot succes? Uit een peiling door Natuur & Milieu onder 141 boeren blijkt dat een kwart van de boeren open staat voor energieakkers. Ze lopen echter tegen een aantal belemmeringen aan. De grootste belemmering is dat de regelgeving rondom energieakkers nu nog onduidelijk is, en dat de boeren nog niet bekend zijn met de mogelijkheden van energieakkers. Er is SDE-subsidie voor de ontwikkelaar, maar wat de gevolgen zijn voor de landbouwsubsidie (GLB) en de landbouwvrijstelling voor de boer is niet duidelijk terug te vinden. Deze onduidelijkheid en onbekendheid zorgt ervoor dat boeren niet zomaar de stap zetten om aan hun bedrijf energieakkers toe te voegen.
Het nieuwe kabinet heeft de mogelijkheid dit te veranderen. Daarvoor is nodig dat er heldere informatievoorziening komt: wat is een energieakker en wat komt er kijken bij de aanleg. Daarnaast is het van belang dat in overleg met ontwikkelaars de SDE++subsidie nog meer passend wordt gemaakt, zodat boer en ontwikkelaar er in meer gevallen een kloppende businesscase van kunnen maken. Tot slot is het ook nodig dat op provinciaal en gemeentelijk niveau belemmeringen vanuit ruimtelijk beleid worden aangepakt. Door deze drie punten aan te pakken kan het volgende kabinet ervoor zorgen dat energieakkers bijdragen aan het toekomstbestendig maken van de agrarische sector en een goede bijdrage blijft leveren aan de Nederlandse economie, natuur en energiezekerheid. Deze win-win-win mag de nieuwe coalitie niet laten liggen.