De Europese Commissie (Von Der Leyen en Timmermans) kwam de dag na Prinsjesdag met forse plannen om het klimaatbeleid in de versnelling te zetten. In plaats van een reductie van 40%, meteen naar 55% in 2030. Voor de Nederlandse energietransitie en dan met name voor het Klimaatakkoord, is dat een geweldige steun in de rug. We zien dat de tijd voortschrijdt en dat er nog weinig maatregelen getroffen zijn om het Klimaatakkoord uit te voeren, en er is sinds de ondertekening al wel een jaar voorbij. Waarom lukt het niet om met de energietransitie echt een versnelling te laten maken? De Urgenda-doelstelling halen we waarschijnlijk alleen maar door de Corona-crisis, die ook laat zien dat draconische maatregelen mogelijk zijn als de nood hoog is. En de hoge nood met betrekking tot het klimaat wordt nog niet gevoeld.
Gelukkig scherpt de EU met z’n Greendeal de doelen aan en doet voorstellen die gaan over de structurele aanpak van de economische factoren: Duurder maken van fossiele energie door CO2-emissies schaarser te maken (ETS), verplichtingen om CO2-arme producten (Ecodesign) en voertuigen te maken en grenscorrecties om de CO2-arme Europese industrie te beschermen tegen traditionele producten (CBAM). Dat zijn de beleidsmaatregelen die nodig zijn om echt te versnellen.
“Het is aan de minister om de markt te ordenen, zodat CO2-vrije energie stap voor stap de norm wordt”
Daarmee helpt de EU ons land, enerzijds omdat fossiele auto’s minder gaan uitstoten en autofabrikanten nog meer in zullen zetten op elektrische voertuigen. En anderzijds doordat extra maatregelen door de industrie dan niet meer door concurrentienadelen worden getraineerd. Mogelijkerwijs worden ook de gebouwde omgeving en de mobiliteit toegevoegd aan het ETS. Als dat gebeurt, zal de prijs van CO2-rechten fors omhoog gaan en zal vooral de industrie maatregelen gaan treffen en zullen huishoudens en automobilisten eerst vooral gaan betalen, en pas later hun gedrag echt aanpassen. In deze sectoren is namelijk een hogere prijs nodig om gedragsmaatregelen en andere investeringen voor elkaar te krijgen. De kans dat dat gebeurt schat ik laag in.
De vraag is wat de Nederlandse overheid let om een eigen ETS’je voor deze twee sectoren op te zetten, dan kan ook voor deze sectoren de schaarste z’n werk doen en kan het de afspraken in het Klimaatakkoord ondersteunen. Voor de gebouwde omgeving en mobiliteit is het goed mogelijk om de maximale CO2-emissie te reguleren en stapje voor stapje te verlagen. Daardoor gaat de CO2-prijs snel omhoog zonder dat de industrie er last van heeft, want die heeft z’n eigen CO2-prijs. Energiegebruikers die niet onder het huidige ETS vallen, krijgen zodoende een prikkel om energie te besparen of te switchen naar CO2-vrije elektriciteit. Want dat wil minister Wiebes bereiken met zijn plan om meer kerncentrales te gaan bouwen in Nederland. Ten eerste weet ik niet waar hij die goedkope kerncentrales wil gaan bestellen (een serie van 10 kerncentrales, te bouwen vanaf 2025) en ten tweede kent Wiebes zo te zien zijn rol niet. De overheid bestelt geen kerncentrales; dat zouden eventueel elektriciteitsproducenten als RWE, Vattenfall e.d. kunnen doen. Maar tot nu toe hebben zij daar geen belangstelling voor. Een CO2-vrije elektriciteitsvoorziening is met kernenergie circa 20% duurder dan met zon/wind (zie link). Dus schoenmaker houd je bij je leest, orden de markt zodat CO2-vrije energie stap voor stap de norm wordt en geef aan waar ruimte is voor kernenergie (is volgens mij al geregeld), zodat de marktpartijen dat zouden kunnen oppakken.