Anton Buijs over zijn hoop dat Groen Links in de Hofstad met Groep de Mos slaagt in het verwezenlijken van ‘Den Haag klimaatneutraal in 2030'
Liesbeth van Tongeren is geen Kamerlid meer. Sinds kort is ze wethouder in Den Haag, waar Groen Links verrassend in een coalitie is gestapt met de plaatselijke winnaar van de gemeenteraadsverkiezingen, Richard de Mos, een ex-PVV'er die voor zichzelf is begonnen.
Ik vind het een moedige carrièreswitch en niet alleen om die reden. Na een succesvolle loopbaan als idealistisch actievoerder en spraakmakend Kamerlid met een missie stap je over naar een wereld waarin tegenstellingen niet vergroot maar overbrugd dienen te worden. Waarin je dus water bij de wijn moet doen.
De lokale fractievoorzitter van het CDA, die niet aan de nieuwe coalitie deelneemt, zag er (uiteraard) niets in. De Mos en Groen Links, vindt hij, dat is als olie en water. Je kunt schudden wat je wilt maar die twee mengen nooit. Aan Liesbeth van Tongeren de taak om althans op haar beleidsterrein, duurzaamheid en energietransitie, aan te tonen dat dit wel kan.
In een op 10 juni gepubliceerd lezenswaardig interview met de Volkskrant gaat Van Tongeren uitvoerig in op haar ervaringen in de Tweede Kamerfractie van Groen Links en op haar nieuwe baan en ambities. Eén citaat viel me op. Dit houdt verband met de manier waarop ik zelf tegen de energietransitie aankijk. Het klimaat wacht niet. Resultaten moeten dus voorop staan; hoe we voortgang maken vind ik een stuk minder interessant, zolang maatregelen maar kostenefficiënt zijn. Om met de vroegere Chinese leider Deng Xiaoping te spreken: het maakt niet uit of de kat zwart of wit is, als-ie maar muizen vangt. Kortom, het is de uitvoering die telt. De kersverse wethouder lijkt echter meer waarde te hechten aan doelstellingen dan aan de implementatie. Op de vraag of de doelstelling van het nieuwe college van B&W om in 2030 klimaatneutraal te zijn wel haalbaar is, zegt zij: "Als je Spaans wilt leren, moet je je voornemen elke dag honderd woordjes te leren. Heb je geen doel, dan gebeurt er niks. Dit is een manier om de geesten te focussen. Technisch is het haalbaar."
“In de Kamer was ze ook niet vies van een deal met andersdenkenden als dat zo uitkwam”
Het is een aardige analogie, maar een die maar ten dele opgaat. Als je een taal wilt leren, is het ‘focussen van de geest' inderdaad een belangrijke voorwaarde voor succes, maar door elke dag domweg honderd woordjes te leren kom je er niet. Aan een woordenschat zonder structuur (grammatica) heb je niets. Bovendien moet je goed weten met welke woorden je het beste kunt beginnen. Taalkundigen weten dat een beginner aan duizend basiswoorden genoeg heeft om in een vreemde taal te kunnen converseren. Ter vergelijking: hoogopgeleide moedertaalgebruikers kennen zo'n zestigduizend woorden.
Vertaald naar de energietransitie betekent dit dat je begint bij het belangrijkste (lees: meest effectieve maatregelen op korte termijn) en vervolgens in fases toewerkt naar het beoogde resultaat: een klimaatneutrale energievoorziening, zoals nu voorzien uiterlijk in 2050. Uitgaande van Dengs pragmatisme houdt dit in dat je stapsgewijs en resultaatgericht werkt (lees: primair broeikasgasemissies omlaag brengt). Als je het zo benadert, dan begin je bijvoorbeeld niet met het sluiten van Nederlandse nieuwgebouwde kolencentrales als dat betekent dat andere, grotere landen langer afhankelijk blijven van hun oude veel vervuilender bruinkoolcentrales. Om maar te zwijgen over het uit de grond slopen van aardgasleidingen die je straks nodig hebt voor het efficiënt en kosteneffectief transporteren van groene energie.
Terug naar de stad Den Haag. Het concept van een klimaatneutrale gemeente in 2030 is weliswaar een aantrekkelijk frame maar nogal vaag. Wat bedoelt Den Haag daar precies mee? Over de meeste uitstoot (van auto's over de A12 om maar iets te noemen) gaat de gemeente niet eens. Bovendien kan zolang de stroom niet gegarandeerd honderd procent uit hernieuwbare bronnen komt, van klimaatneutraliteit geen sprake zijn. Afgezien daarvan: ook bij de CO2-neutraliteit van typisch gemeentelijke speerpunten als ‘van gas los' en elektrisch vervoer kunnen we de nodige vraagtekens plaatsen, ten minste als we zo eerlijk zijn de volledige waardeketen van auto's en warmtepompen, van productie tot gebruik, mee te nemen.
Maar goed, ik neem aan dat Liesbeth van Tongeren dat ook wel weet. Het frame is immers niet meer dan ‘een manier om de geesten te focussen'. Ik hoop in elk geval dat het haar gaat lukken om in onze hofstad een succesvol en breed gedragen milieubeleid te voeren. In de Kamer was ze ook niet vies van een deal met andersdenkenden als dat zo uitkwam. Wellicht zal de partijleiding van Groen Links in het verlengde daarvan ook gaandeweg beseffen dat het een strategische fout was niet deel te nemen aan Rutte III. Doelpunten maak je op het veld, niet langs de lijn.
Anton Buijs is hoofd communicatie en public affairs bij GasTerra