Europese Commissie moet CO2 via handelssysteem een prijs geven en energiemix aan markt overlaten
Eurocommissaris Günther Oettinger van Energie wil de macht over het energiebeleid afnemen van de lidstaten. Geconfronteerd met tegenvallende resultaten op het gebied van duurzame energie, pleit hij voor volledige Europese zeggenschap over de energiemix. Dit is een radicale koerswijziging. Verbetering van het emissiehandelssysteem is veel beter om te komen tot een Europese energietransitie.
Europa werkt sinds het midden van de jaren negentig aan de liberalisering van de energiemarkt. Van centrale planning stapten we over op een model waarbij marktpartijen investeringsbeslissingen nemen. De gedachte is dat de overheid bepaalt hoe hoog de CO2-uitstoot mag zijn. De markt zoekt daarbij naar de efficiëntste energiemix. Zo bepalen bedrijven hoeveel kolen-, kern-, gas- of biomassacentrales, windmolens en zonnepanelen worden gebouwd. Oettinger lijkt te willen dat die keuze in Europese overheidshanden komt.
De zorgen over het effect van energieproductie op het klimaat zijn terecht. Het is evident dat we naar een drastische CO2-reductie moeten. Centraal in het huidige Europese klimaatbeleid staat de poging om CO2 een prijs te geven, via het emissiehandelssysteem ETS. Binnen dit systeem worden de toegestane emissierechten verhandeld op de vrije markt, waar de CO2-prijs autonoom tot stand komt. De achterliggende redenering is eenvoudig: door een schaarste aan emissierechten te creëren is het voor industriële bedrijven financieel aantrekkelijk om de uitstoot te beperken. Hoe ze dat doen, is hun zaak.
Dit emissiehandelssysteem werkt nu niet goed genoeg. Bij lange na niet zelfs. De afgelopen jaren heeft de EU te veel CO2-certificaten uitgegeven. Analisten van Bloomberg schatten dat er van 2008 tot 2012 een miljard ton overtollige CO2 beschikbaar was op de markt. Dit heeft tot gevolg gehad dat de CO2-prijs sinds 2008 is gedaald van € 25 tot € 7 per ton. Met dit prijsniveau is het ETS effectloos.
De gedachtegang achter het ETS is echter uitstekend. Het emissiehandelssysteem is de beste manier om te komen tot een Europese energietransitie. De overheid grijpt in op een manier die de markt zo min mogelijk verstoort. Dit werkt veel efficiënter dan de vergaande Europese controle die Oettinger lijkt voor te staan.
De beste weg is het repareren van het ETS-systeem. Dit kan door een zogeheten set-aside-beleid te voeren, waarbij een hoeveelheid emissierechten niet wordt geveild. Hierdoor zal de CO2-prijs vanzelf stijgen. Zo wordt afscheid genomen van de meest vervuilende fossiele brandstoffen en krijgt duurzame energie snel een grotere rol. Gas, dat de helft minder CO2-vervuiling oplevert dan kolen, is in deze fase de ideale transitiebrandstof.
De Industriecommissie van het Europees Parlement heeft op 28 februari een voorstel in deze richting aangenomen. Dit geeft hoop dat de nieuwe fase in het emissiehandelsbeleid, die in 2013 ingaat, krachtiger zal zijn dan de huidige. Dankzij het Parlement heeft Oettinger nu de kans om met een doortastend set-aside-beleid het emissiehandelssysteem te redden en in één moeite door het klimaatvraagstuk doeltreffend aan te pakken. Daarop moet de focus van zijn beleid liggen.
Gertjan Lankhorst is CEO van GasTerra.
Dit artikel verscheen op 5 februari in het Financieele Dagblad. Bekijk hier de spotprent die striptekenaar Hein de Kort maakte bij het artikel.
Volg Energiepodium op Twitter: @energiepodium