Jorien de Lege, Campagneleider Greenpeace: "Oliewinning in een gebied als de Noordpool, gewoon omdat het kan, opent een nieuw hoofdstuk in het boek der Nederlandse handelaars"
Er schijnt olie te zitten in de bodem van het Noordpoolgebied. Negentig miljard vaten maar liefst, genoeg om de wereldwijde olievraag voor ongeveer drie jaar te dekken. Als het ijs grotendeels weggesmolten is - men verwacht dat de Noordpool al in 2020 in de zomer ijsvrij is - komt de weg vrij voor oliemaatschappijen om hun boor in de eens zo koude bodem te zetten. Nu al treft Neerlands trots en volgens Forbes het grootste bedrijf ter wereld, Koninklijke Shell, voorbereidingen voor proefboringen.
Dat dit een risicovolle onderneming is voor de Noordpool, maar ook voor de rest van de wereld, werd deze maand bevestigd door wetenschappers in het gerenommeerde wetenschappelijke tijdschrift Nature. Men heeft zitten rekenen en kwam tot de conclusie dat het methaangas onder de smeltende poolkap tot desastreuze klimaatverandering zal leiden als het vrijkomt in de atmosfeer. Slecht nieuws voor arme landen, die het meest last zullen hebben van de overstromingen, stormen en andere narigheid die dit met zich meebrengt. Maar ook slecht nieuws voor de economie: de schade van het smeltende Noordpoolijs zal om en nabij de 60 biljoen dollar bedragen. Dat is net zo veel als de gehele wereldeconomie in het jaar 2012.
Shell - net als concullega's Gazprom en Statoil - laat zich niet kisten en werkt rustig door aan de boorplannen. De gevolgen van klimaatverandering op de Noordpool bieden immers kansen! Het zich terugtrekkende ijs biedt letterlijke ruimte voor exploitatie. Dichter bij huis klinkt hetzelfde geluid in het debat over schaliegas. Zoals minister Kamp het verwoordde: "Ik zit er zakelijk in. Het gas zit nu eenmaal in onze grond."
Het zit in de grond, dus kan het er ook uit. Naast een schrikbarende vereenvoudiging van de werkelijkheid is het ook een houding die mij doet denken aan pijnlijke handelsexcessen uit het verleden. Is de zoektocht naar fossiele brandstoffen een sterk staaltje VOC-mentaliteit?. Specerijen uit de koloniën, slaven uit Afrika, porselein uit China: de Nederlandse handelsgeest is zowel beroemd als berucht. Oliewinning in een gebied als de Noordpool, gewoon om dat het kan, opent een nieuw hoofdstuk in het boek der Nederlandse handelaars.
Maar van wie is die olie eigenlijk? Is het feit dat je materieel en geld beschikbaar hebt genoeg rechtvaardiging om dit soort grondstoffen te winnen en er geld aan te verdienen? Wie het eerst komt, het eerst maalt? Of boort, in dit geval? Volgens mij bestaat er niet zoiets als het recht op geld verdienen aan de ‘voorraadkast' van de aarde. Wie het land bewerkt en daar oogst voor krijgt, verdient daaraan. Maar je zou kunnen stellen dat diegene vooral verdient aan de arbeid die hij daarvoor heeft geleverd. Voedsel is tenslotte onderdeel van een kringloop, net als het water en de lucht die er voor nodig zijn om dat voedsel te doen groeien. Al deze zaken zijn van niemand en van iedereen en daarmee hoogstens in bruikleen. Wij mensen worden dan ook geacht om met beleid om te gaan met het geleende en daarna alles in dezelfde staat achter te laten voor hen die na ons komen.
Wie olie uit de grond haalt, eigent zich het bezit toe van een grondstof waarvan het gebruik slecht is voor ons ecosysteem. Toch wordt oliemaatschappijen geen strobreed in de weg gelegd om hier schatrijk te worden . Sterker nog, ze worden er razend populair van: Shell is dit jaar wederom verkozen tot het meest gewilde bedrijf om bij te werken.
Ik vind dat ik een stem heb in de beslissing om op de Noordpool of waar dan ook naar olie te boren. De aarde is tenslotte ook van mij. En ik geef geen toestemming om mijn bezit te laten verkwanselen. Huis-tuin-en-keuken logica? Wellicht. Maar ook een miljardenbedrijf als Shell is uiteindelijk niet meer dan een verzameling mensen. En ik kan met de beste wil van de wereld niet bedenken waarom die mensen meer recht zouden hebben op de aarde dan ik, mijn buurman of u.
Volg Energiepodium op Twitter: @energiepodium