Henri Bontenbal: "We hebben straks alle koolstofarme energietechnologieën hard nodig"
Van deze opiniebijdrage weet ik één ding zeker: sommige milieuactivisten vinden het bij voorbaat een waardeloos betoog. Wie maar een klein gaatje openlaat voor kernenergie kan immers steevast op rekenen op weerstand. Toch moeten we, juist vanuit het oogpunt van de duurzame energietransitie, de deur voor kernenergie openlaten. We moeten dus ook praten over het T-woord, Thorium.Mensen - wij dus - denken graag zwart-wit. Je bent tegen kernenergie of je bent voor. Als je voor duurzame energie bent, ben je dus tegen kernenergie, want het is gevaarlijk en duur. En als je voor kernenergie bent, ben je tegen windmolens en al die andere ‘subsidieslurpende' duurzame energie. Het eerste standpunt zie je terug bij een politieke partij als GroenLinks. Kernenergie is hoe dan ook 100% fout, duurzame energie is hoe dan ook 100% goed. Bij de PVV zie je daarvan het spiegelbeeld: duurzame energie is vooral duur, we kunnen best nog een tijdje vooruit met kolen, olie en gas, en straks hebben we thoriumcentrales die alle problemen gaan oplossen. Maar waarom zouden we niet wat genuanceerder denken?
Op 3 november 2013 schreven vier prominente klimaatwetenschappers, waaronder voormalig wetenschapper bij de NASA en klimaatactivist James Hansen, een open brief (leestip!) aan beleidsmakers waarin zij stelden dat "continued opposition to nuclear power threatens humanity's ability to avoid dangerous climate change". Al eerder had Hansen aan Obama geschreven welke vijf beleidsprioriteiten hij zou moeten kiezen: efficiënt energiegebruik, hernieuwbare energie, slimme energienetwerken, kernreactors van de vierde generatie en CO2-opslag. Hansen vindt dat we de luxe niet hebben om koolstofarme energietechnologieën uit te sluiten. Daar vindt hij het klimaatprobleem te urgent voor.
Ik ben het met Hansen eens. We mogen geen technologieën bij voorbaat uitsluiten. Die luxe hebben we niet. Dat betekent echter niet dat ik nu pleit voor een nieuwe kerncentrale in Nederland. Bij de huidige generatie kerncentrales is veiligheid nog steeds een issue en moet het kernafval langdurig opgeslagen en bewaakt worden. Daarnaast is een nieuwe kerncentrale niet goedkoop: in het Verenigd Koninkrijk is een contract gesloten voor de bouw van een nieuwe kerncentrale (Hinkley Point C) en het prijskaartje is 11 eurocent per kilowattuur, fors hoger dan de prijs van elektriciteit van windmolens op land. Ook stijgt de vraag naar elektriciteit in Nederland de komende jaren niet hard meer. In Nederland is een nieuwe kerncentrale daarom niet echt een optie (tenzij we alle kolencentrales versneld afschrijven en sluiten; idee?).
““Je hoeft geen klimaatscepticus of windmolenhater te zijn om kernenergie een goed idee te vinden””Maar wat als er verbeterde technologie op de markt komt over 15 of 20 jaar? Neem Transatomic Power, een start-up van promovenda Leslie Dewan van het Massachusetts Institute of Technology (MIT). Met haar bedrijf ontwikkelt zij een kernreactor die - naar eigen zeggen - kleiner, efficiënter, goedkoper en een stuk veiliger is. De reactor, een doorontwikkeling van de zogenaamde gesmolten zout reactor, gebruikt het afval van bestaande kerncentrales als brandstof (lees hier en hier). Dewan zegt over haar motivatie: "Van jongs af aan maak ik me al zorgen over milieu en klimaat. (...) Voor mij is [klimaatverandering] een belangrijke drijfveer. Wat me in [kernenergie] aantrekt, is dat je elektriciteit kunt produceren zonder uitstoot van CO2." Je hoeft dus geen klimaatscepticus of windmolenhater te zijn om kernenergie een goed idee te vinden. In een interview met o.a. Dewan (hier) wordt terecht de vraag opgeworpen waarom kernenergie geen bondgenoot kan zijn in de energietransitie. Zit kernenergie niet in hetzelfde kamp als andere koolstofarme technologieën? Ligt de scheidslijn niet tussen ‘high carbon generation' en ‘low carbon generation'?
De nieuwe generatie kerncentrales is nog niet beschikbaar. Dat duurt nog wel een jaartje of twintig. En hoever zijn duurzame energietechnologieën als zonne- en windenergie ontwikkeld over twintig jaar? Hebben we kernenergie dan nog nodig of is deze technologie al ingehaald door betere alternatieven, die goedkoper zijn? Is er behoefte aan een bepaald percentage stabiele basislast aan elektriciteitsproductie en kunnen vierde generatie kerncentrales deze voor hun rekening nemen? Of is het energiesysteem in 2035 veel flexibeler met verschillende vormen van elektriciteitsopslag en conversies van energiedragers?
Wie het weet, mag het zeggen. Voorspellen is lastig, vooral als het de toekomst betreft, zei fysicus Niels Bohr ooit. De vraag nu is: kunnen we ons de luxe permitteren de route van kernenergie bij voorbaat af te snijden? Nee dus. Daar is het klimaatprobleem te urgent voor. Ja, we moeten blijven investeren in energiebesparing, zonne-energie, windenergie, geothermie, blue energy, enzovoorts. Nee, thoriumcentrales zijn op dit moment geen reëel alternatief voor duurzame energie en mogen geen excuus zijn om investeringen in hernieuwbare energie terug te schroeven. Thoriumcentales zullen immers - als het al wat wordt - pas over een paar decennia een significante bijdrage kunnen leveren aan de elektriciteitsmix, terwijl we nu onze CO2-uitstoot omlaag moeten brengen. Eén ding is wel duidelijk: we hebben straks alle koolstofarme energietechnologieën hard nodig. Dat zegt klimaatactivist James Hansen. Dat zegt ook het IPCC (lees ook dit artikel). Onderzoek naar thoriumcentrales is dus geen overbodige luxe. Henri Bontenbal is zelfstandig adviseur op het gebied van energie en duurzaamheid en werkte voorheen als beleidsmedewerker bij de CDA-fractie in de Tweede Kamer. Meer informatie over hem vindt u op www.burobontenbal.nl. Op Twitter is hij actief onder @HenriBontenbal.