Klimaatzaak of geen zaak

Jos Cozijnsen: "Veel onbeantwoorde vragen over rechtmatigheid van klimaatbeleid"

Stichting Urgenda en 900 mede-eisers zijn een rechtszaak gestart tegen de Nederlandse Staat om het klimaat. Ze willen dat de rechter vaststelt dat de doelstelling van maximaal 2 graden temperatuurstijging, die volgt uit het Klimaatverdrag, niet gehaald wordt. Hun doel is dat de rechter oordeelt dat de Staat daardoor onrechtmatig handelt, mensenrechten schaadt en klimaatschade moet voorkomen. Hiertoe moet de CO₂-uitstoot per 2020 volgens hen niet met 20% worden verminderd, maar met 40%.

De Staat zegt het klimaatprobleem serieus te nemen, de adviezen van het IPCC te volgen en dat ze niets onrechtmatigs doet, en dus niet aansprakelijk is voor de schade. Men stelt juist hard te werken aan scherpere CO₂-doelen met de EU en in de VN ter voorbereiding van de Klimaattop in december in Parijs. Nederlandse stappen helpen bovendien niets zonder mondiale reductie. Daarnaast is het 2 graden doel voor 2100 nog altijd te halen.

““Hooguit zal de rechter uitspreken dat de Staat klimaatbeleid moet hebben en wellicht een Klimaatwet””

Hebben Urgenda en haar mede-eisers gelijk? Strengere CO₂-doelen zouden beter zijn, en wellicht ook noodzakelijk in het kader van het voorzorgsprincipe, maar daarmee wordt het handelen van de Staat mijns inziens nog niet onrechtmatig. Hooguit zal de rechter uitspreken dat de Staat klimaatbeleid moet hebben en wellicht een Klimaatwet.

De rechter kan geen uitspraak doen over de hoogte van de verplichtingen. Als die dat wel zou doen, doemt namelijk een aantal onbeantwoorde vragen op:

• Voor welke schade is Nederland aansprakelijk: die in de Nederlandse samenleving of ook die in andere landen? Hoe bereken je de schade in armere landen? Moesten die landen hun schade niet zelf voorkomen, bijvoorbeeld met betere infrastructuur? En wat is het effect van import van goederen (ontbossing) en export (meer emissies); telt dat ook mee bij de emissies en het voorkomen ervan?
• Het IPCC geeft een aantal scenario's om de 2 graden doelstelling te halen. Daarin is de emissiedaling door de economische crisis niet meegenomen (we doen het beter dan 20% reductie). Levert dat tijdwinst op?
• Als het klimaatprobleem dan nu niet opgelost wordt, zoals eisers stellen, is het dan niet nuttiger dat Nederland haar geld steekt in 'loss and damage' van arme landen, waar schade optreedt, in plaats van met strenger nationaal beleid haar eigen straatje schoon te vegen?
• De EU bereidt het uit de markt halen voor van 1 tot 2 miljard CO₂-emissierechten, wat direct effect heeft op de emissies in 2020. Is dat niet veel effectiever?
• Kan de rechter ook bepalen dat Nederland haar verantwoordelijkheid neemt voor 40% reductie op een met CO₂-reductieprojecten in het buitenland en bosbescherming? De regelmatige lezer van mijn columns weet dat ik daar een voorstander van ben.

De eisers hebben hoe dan ook een zaak: een uitspraak is nuttig om te zien waartoe de Nederlandse staat verplicht is. Het minste wat Urgenda en haar sympathisanten straks kunnen doen, is aan de politiek vragen wat haar antwoord is op de punten hierboven.

Jos Cozijnsen is zelfstandig adviseur emissierechten. Meer informatie over hem vindt u op www.emissierechten.nl. Op Twitter is hij actief onder @timbales.