"Maak een
bijsluiter met de kosten per ton CO2 voor alle energietransitie
voorstellen"
Hetzelfde geldt voor de daling van de CO2-emissie. Na 25 jaar staan we op een schamele 12%. Ook dat moet het volgende kabinet verdubbelen. En dat gaat lukken. Het fundament ervoor is gelegd. De samenleving is enthousiast. Politieke partijen willen het. En we hebben het in Parijs en Brussel beloofd. Het volgend kabinet wordt dus groener dan alle kabinetten daarvoor.
Spannend wordt hoe ze dat gaan doen. Want als ik zo rondkijk in de samenleving, dan zie ik meer de chaos van de Vrijmarkt op Koningsdag in Amsterdam, dan een uitgekiende strategie. De een roept nog harder dan de ander dat zijn ideeën de beste zijn. Feiten tellen daarbij nauwelijks. Lobbyisten lopen de deuren plat. Talloze rapporten verschijnen. En er is volop strijd. Voetbal mag dan oorlog zijn; de energiewereld kan er ook wat van. En regelmatig gooien we nieuwe ballen op het veld.
Het gevolg is een ratjetoe aan ideeën, voorstellen, en hele en halve maatregelen. Sommige zijn nauwelijks affectief en kosten heel veel geld. Andere, veel slimmere, mogelijkheden worden bij gebrek aan geschreeuw vergeten. Wat er dan gebeurt, is niet moeilijk te voorspellen. Het schiet niet erg op en we moeten flink betalen.
““het komende kabinet heeft de groene wind mee en kan grote stappen zetten. Maar daarna wordt het minder.””
Afgelopen jaar heeft de overheid
eindelijk laten uitzoeken hoe duur allerlei maatregelen waren om de CO2
te verlagen. De kosten varieerden van een paar tientjes, tot meer dan 500 euro
per ton. Dat zegt u misschien weinig. Totdat u beseft dat Nederland, per
persoon, per maand, 1 ton CO2 uitstoot. Dan maakt het u
waarschijnlijk wel uit of u straks elke maand, per persoon, een paar tientjes,
of 500 euro aan koopkracht gaat verliezen.
Toch is deze studie in de onderste bureaula verdwenen. Geld speelt geen rol, zo
lijkt het. Er gaat geen dag voorbij of er worden voorstellen gelanceerd en
successen gerapporteerd. Nooit wordt daarbij vermeld wat de kosten per ton CO2
zijn. Zie ook de Energieagenda die vorige week verscheen. Een mooi rapport,
maar over de kosten voor u en mij heeft het kabinet alleen de boodschap dat ze
het niet weten en dat er op gestudeerd gaat worden.
Onze buren in Duitsland hebben inmiddels enige ervaring. Sinds het jaar 2000 is
daar de energierekening voor burgers verdubbeld, terwijl de CO2 nauwelijks
is gedaald. In een democratie komt dan een sterke tegenbeweging op gang. De
aanhang van politieke partijen die roepen dat het wel wat minder kan, groeit. En
de andere partijen voelen zich vervolgens gedwongen daarop in te spelen.
Dat kan ons ook gaan overkomen. Dit jaar wordt per gezin € 1.200 aan subsidie
voor duurzame energie toegekend. We besparen daar een paar procent CO2
mee.
Volgend jaar gaan we nog eens € 1.500 per huishouden aan subsidie
toekennen. Enzovoorts. Dat krijgt de Nederlandse burger natuurlijk een keer in de gaten. Goede kans
dat er dan in Nederland eveneens een sterke tegenbeweging op gang gaat komen. Het
kabinet, dat in 2021 aantreedt, krijgt het dan een stuk moeilijker met de
energietransitie.
Kortom: het komende kabinet heeft de groene wind mee en kan grote stappen
zetten. Maar daarna wordt het minder. Daarom zal het komende kabinet het
groenste ooit zijn!
Ik doe deze voorspelling in de hoop dat die niet uitkomt. Want er valt wel wat te
kiezen. Natuurlijk, ambitieniveaus verschillen. Maar ambities voor 2030 of zelfs
2050, daar kopen we niet veel voor. Vier jaar later is er toch weer een nieuw
kabinet. Nee, waar het om gaat is dat het komende kabinet het enthousiasme van
de samenleving weet te behouden, bij de grote stappen dat het gaat zetten. Zodat
er niet over 4 jaar een of andere Trump opstaat, die lak heeft aan de
energietransitie, en de Nederlandse bevolking, als een soort rattenvanger van
Hamelen, meeneemt naar oorden waar men liever niet is.
Daarom is het essentieel dat we ons hoofd uit het zand halen. En dat we goed op
de centjes gaan letten. In de Tweede Kamer is het normaal dat voorstellen voor
nieuwe uitgaven worden voorzien van een dekking. Ik stel voor dat voortaan alle
voorstellen ten bate van de energietransitie een bijsluiter krijgen met daarin de
kosten per ton CO2-verlaging. Dat zal ons zeker de benodigde
discipline bij brengen.
Dan wordt niet alleen het komende kabinet heel groen, maar ook de kabinetten
daarna en uiteindelijk onze samenleving.
Martien Visser is lector energietransitie & netintegratie, Hanzehogeschool Groningen en Senior Advisor International Business bij Gasunie. Hij
sprak deze column eerder uit op het Energiepodium
Verkiezingsdebat