Jan Paul van Soest: "Consument begrijpt niets meer van verwarrende discussie"
Op 8 januari werd de argeloze energiegebruiker uit zijn nieuwjaarslethargie gewekt door het TV-programma Kassa Groen, dat stelde dat groene stroom lang niet altijd echt groene stroom is. Een week later deed het NOS-journaal dat nog eens dunnetjes over naar aanleiding van een groene stroomchecker, gelanceerd door de HIER-klimaatcampagne. Onder de vlag groene stroom, ecostroom, natuurstroom of welke andere fancy naam dan ook wordt elektriciteit verkocht waarvan de consument denkt of mag aannemen dat deze groen is. Maar volgens HIER en de NOS is dat bij nadere beschouwing toch niet het geval.
Via een checker van HIER kan de twijfelende stroomafnemer zien hoe groen zijn product werkelijk is. Althans, volgens de criteria van die checker. Andere organisaties met andere criteria komen tot heel andere bevindingen. Dat bleek een weekje na de lancering van de HIER-checker in, opnieuw, het TV-programma Kassa. Die conclusies leunden op gegevens van de Consumentenbond, Greenpeace en WISE. Op basis van een onderzoeksrapport van SOMO werden nu de bedrijven in plaats van de producten beoordeeld. Toch gek, sneerde de directeur van de Consumentenbond, dat in de door Essent gesponsorde HIER-checker groene stroom van Essent hoog scoort, terwijl dat volgens het SOMO-rapport een erg vies bedrijf is. Maar ja, een bedrijf is geen product.
Misschien dat een bovenmatig energetisch geletterd publiek als de lezers van Energiepodium de schermutselingen kan volgen, maar of de gemiddelde stroomgebruiker nog snapt wat ‘ie nou moet doen? Vriend Google helpt ook al niet: wie ‘groene stroom' intikt verdwaalt compleet in de aanbiedingen, beoordelingen, vergelijkingen en kanttekeningen.
Nu gaat het me er hier niet om vast te stellen wie het gelijk aan zijn zijde heeft, en wie kan claimen de moeder aller checkers te hebben. Het punt is dat iederéén dat suggereert. En precies dat is funest.
Dat bedrijven hun product aan de man willen brengen met alle mogelijke claims en labels is niet bijzonder. Dat heet marketing. Een slimme marketeer kan altijd wel iets te vinden om de eigen stelling te onderbouwen: de meeste wind in de stroommix, alles van Nederlandse bodem, de beste biomassa, de laagste CO2-uitstoot per kilowattuur, de groenste strategie, kiest u maar.
Is van individuele bedrijven te verwachten dat ze zich hard maken voor een transparante markt? Lijkt me een naïeve gedachte. In vroeger tijden trok de overheid nog wel eens zo'n rol naar zich toe, en dat lijkt me nog steeds wenselijk - maar ziet u het gebeuren? Wellicht kan een brancheorganisatie actie ondernemen, als de leden hun verschillen even parkeren en voor een gezamenlijk belang gaan.
Maar de meest logische kandidaten voor een eenduidig consumentenadvies zijn natuurlijk natuur- en milieu- en consumentenorganisaties. Maar als nu ook de hoeders van transparant en groen in een stammenstrijd verwikkeld raken, wat dan? Op wiens oordeel kan dan nog worden vertrouwd? De gemiddelde consument denk: laat maar, het maakt kennelijk toch niet uit. Als elke groenling zijn eigen lied zingt, is het resultaat dat de consument niets en niemand meer gelooft.
Het kwaad is nu geschied. Er zit weinig anders op dan dat de consumenten-, natuur- en milieuorganisaties met het schaamgroen op de kaken op zoek gaan naar een gezamenlijke systematiek en boodschap. Mijn voorkeur zou zijn: een checker die alle feiten paraat heeft, en die me als consument de eigen weging laat maken aan de hand van mijn eigen criteria. Misschien zijn andere oplossingen beter. Maar hoe dan ook: stop de verwarring, ga met elkaar in een hok zitten en kom er pas uit als er een eenduidig en goed communiceerbaar beeld is. Tot dan overweeg ik me uit solidariteit met de verwarde consument te bekeren tot de meest vieze stroom die ik gewapend met Google en checkers maar kan vinden.
Jan Paul van Soest
Partner, De Gemeynt coöperatie
Volg Energiepodium op Twitter: @energiepodium