Hans van Cleef: "Nederland kan doorschuiven richting kopgroep van de energietransitie"
Het ei is gelegd, maar
dat het een moeilijke bevalling was, is niemand ontgaan. Afgelopen dinsdag,
notabene op ‘de dag van de duurzaamheid', werd het nieuwe regeerakkoord
gepresenteerd. De partijen VVD, CDA, D66 en CU kwamen naar mijn mening met een
opvallend groene en ambitieuze lijst aan maatregelen op het gebied van energie,
milieu en klimaat. Dat er overigens veel punten in staan die wij in het ABN
AMRO Prinsjesdagrapport van 2016 ‘Na Aardgas Komt Zonneschijn' reeds aanbevolen, zal niet meer dan toeval zijn.
De nieuwe regering laat zien dat de versnelling van het terugdringen van de CO2-uitstoot
die de afgelopen jaren is ingezet, de komende jaren onverminderd zal doorgaan.
Dit vormt een stevig vervolg op de basis die minister Kamp eerder al legde met
zijn Energieagenda voor 2030. Bovendien is de doelstelling van 49% CO2-reductie
in 2030 aanzienlijk ambitieuzer dan de opgelegde doorstelling door de EU (40%).
De lijst aan maatregelen om deze doelstelling te bereiken, is indrukwekkend en
bestaat onder andere uit:
- Sluiten van de kolencentrales (uiterlijk in 2030)
- Streven naar het emissieloos zijn van alle nieuwe auto's in 2030
- Geen verplichte gasaansluiting voor nieuwbouwwoningen
- Een minimale CO2-prijs voor de elektriciteitssector
- Een nieuw nationaal Klimaat- en energieakkoord
Het is niet vreemd dat de oppositie en NGO's het nieuwe regeerakkoord afschilderen als weinig ambitieus. Dat hoort bij hun rol. De vraag is hoe terecht dat is. Het zal frustrerend zijn om te zien dat deze nieuwe regering het groenste akkoord ooit heeft neergelegd. En dat terwijl groen nou waarschijnlijk niet het eerste is waar je bij deze partijen aan denkt en er andere partijen zijn die liever het ‘groenste' imago hoog houden. De vraag die nooit beantwoord zal worden is, of een coalitie met bijvoorbeeld GroenLinks veel ambitieuzer zou zijn geweest.
““Het grootste deel van de rekening komt direct of indirect bij de burger te liggen””
Is er dan niets op het
regeerakkoord af te dwingen? Tuurlijk wel. Eén opvallend aspect is dat er nog
steeds weinig inzage wordt gegeven in de kosten van deze energietransitie. De
onderhandelaars gaven aan dat "iedereen gaat meebetalen". Dat is een nobel
streven. Het grootste deel van de rekening komt echter gewoon direct of
indirect bij de burger te liggen. De concurrentiepositie van Nederland ten
opzichte van de ons omringende landen mag immers niet negatief beïnvloed
worden. Hoewel hier veel voor te zeggen valt, is het wel goed om langzamerhand
eens meer inzicht te krijgen in de daadwerkelijke kosten en de impact die we
met dit geld maken.
Een veel gehoord tegenargument is dan dat de kosten van klimaatverandering ook
hoog zijn. Dat klopt. Ik zeg dan ook absoluut niet dat we geen energietransitie
moeten doen. Het risico van de negatieve gevolgen van klimaatverandering is
veel te groot om niet te handelen. Toch pleit ik wel voor het slim inzetten van
het beschikbare budget. Om dat te kunnen doen, is het op zijn minst prettig om
te weten hoe groot dat budget de komende jaren eigenlijk is. Pas dan kan je
toetsen of deze uitgaven het beoogde effect rechtvaardigen.
In de (beleidsarme) Miljoenennota staat dat Nederland het jaarlijks voor 2,5
miljoen mensen mogelijk maakt toegang te krijgen tot hernieuwbare energie, met
name in de Sub-Sahara regio. We kennen de enorme opgave die de wereld kent om
de CO2-uitstoot dramatisch te verminderen terwijl, als gevolg van de
groei van de wereldbevolking, de vraag naar energie alleen maar toe zal nemen.
Het is dan ook mooi om te zien hoe wij, als rijk West-Europees land, ook op
andere manieren kunnen bijdragen aan de opbouw van schone duurzame energie. Een
positieve bijdrage leveren aan het verbeteren van het klimaat hoeft mijns
inziens niet per se in Nederland plaats te vinden. Het laat zien dat je veel
kan bereiken door het slim inzetten van je investeringen.
Moeten we dan niets veranderen in Nederland zelf? Zeker wel! Het regeerakkoord
laat zien dat we de komende jaren doorgaan met grootse plannen om de
Nederlandse CO2-voetafdrukken te verlagen door besparing, hogere
efficiëntie en het verbeteren van onze energiehuishouding. Na het bouwen van 's
werelds vijf grootste windparken gaan wij door met het verduurzamen van onze
energiemix, het stimuleren van innovatie en het terugdringen van ons
energieverbruik.
Dat doen we door afspraken vast te leggen in een wet en het afspreken van een
nieuw klimaat- en energieakkoord 2.0, wat een ieder duidelijkheid verschaft
voor de toekomst. Hierdoor komt er zekerheid rondom gemaakte, en te maken
investeringen en kan Nederland doorschuiven in het peloton richting de kopgroep
van de energietransitie. We schuiven immers al richting de middenmoot als
gevolg van het bestaande energieakkoord! Nu nog iets meer duidelijkheid over de
bijkomende kosten en dan behoort zelfs een demarrage tot de mogelijkheden. Immers,
‘Vertrouwen in de toekomst' gaat gepaard met duidelijkheid en communicatie, ook
over de 'moeilijkere' kanten van het verhaal.
Hans van Cleef is senior sectoreconoom energie bij ABN AMRO Bank, @ABNAMROeconomen. Op Twitter is hij actief onder @hansvancleef