Jos Cozijnsen over de voor de VS heikele kwestie van het Parijs Akkoord als bindend besluit
De juridische bindendheid van het akkoord was vanaf het begin een heikele kwestie. De EU wilde een bindend protocol. De VS wilde dat voorkomen, omdat de Senaat dat nooit met driekwart meerderheid zou ratificeren. Toch bindt het "Parijs Akkoord" de partijen, zoals hieronder blijkt.
In de tekst staat "Parties Agree", daarmee is het dus een juridisch bindend akkoord. Maar of het inderdaad bindend is op specifieke onderdelen, hangt af hoe concreet die verplichting is en of het iedere partij afzonderlijk verplicht.
Inwerkingtreding
De uitkomst in Parijs bestaat uit het "Parijs Akkoord" en een bindend Besluit der Partijen bij het Klimaatverdrag. Het besluit zegt dat het akkoord in kader van het Klimaatverdrag is aangenomen en dat ‘inwerkingtreding' voorbereid wordt. En in het akkoord zelf staat in artikelen 20 en 21 dat dit een juridisch bindend document is, "onder voorbehoud van bekrachtiging, aanvaarding of goedkeuring" door partijen. Het akkoord zal in werking treden wanneer ten minste 55 landen goed voor ten minste 55 procent van de wereldwijde uitstoot van broeikasgassen is goedgekeurd, net als bij het Kyoto Protocol.
De precieze reductieverplichtingen - voor de EU -40% in 2030 ten opzichte van 1990 - staan er niet in. Elke partij is verplicht een nationale bijdrage in te leveren (‘National Determined Contribution'). De NDC's samen moeten leiden tot een doel van 2 graden, of daaronder, wat een verplichting is voor de partijen gezamenlijk! Dus zo werkt het: de CO2-verplichting staat in een plan, dat nationaal bindend is; het CO2-doel is een gezamenlijke verplichting in het akkoord.
““Er moeten afspraken worden gemaakt over wat er gebeurt als een partij zijn plicht niet nakomt””
De kernverplichting is dat landen een nationale bijdrage moeten leveren (National Determined Contribution). Deze bijdrage wordt om de 5 jaar herzien in het licht van de wetenschap en technologische ontwikkeling en het gezamenlijk doel (2 of 1,5 graden). Er was nog even onenigheid in de laatste uren omdat in een eerder versie stond dat landen een economie-brede emissiereductie op zich moeten blijven nemen (shall). Dat zou voor de Senaat volgens de Amerikaanse delegatie, geleid door John Kerry, een reden kunnen zijn het akkoord te blokkeren. Nu staat er in artikel 4,3 dat landen dat zouden moeten doen (should).
Geen straf
Wat gebeurt er als een partij deze verplichting niet nakomt? Er komt volgens artikel 15 een ‘Mechanism to facilitate implementation of and promote compliance'. Er moeten afspraken gemaakt worden over wat er gebeurt als een partij zijn plicht niet nakomt. Maar het zal geen straf kunnen opleggen. Te denken valt aan het verbod in emissierechten te kunnen handelen of ontnemen van stemrecht. Maar de nadruk ligt op het assisteren van partijen zodat ze alsnog nakomen. Partijen kunnen wel voor hun nationale rechter gedaagd worden, zoals ik eerder schreef. Het belangrijkste instrument voor bedrijven overigens is meestal, zoals in de EU, een emissiehandelssysteem, dat zelf al juridisch bindend is.
Grootspraak
De beruchte Britse klimaatscepticus ‘lord' Monckton zegt volgens de kop in de Telegraaf dat het Parijs Akkoord boterzacht is omdat door zijn toedoen achter de schermen, landen zich uit het akkoord kunnen terugtrekken. Wat een grootspraak. Monckton was er inderdaad niet bij in Parijs. Hem is de toegang tot VN-vergaderingen ontzegd omdat hij op de Klimaattop in Qatar in 2013 het woord nam achter het bordje van Myanmar in de plenaire zaal.
Gebruikelijk
De EU had liever geen ‘Withdrawal' clausule gezien om te voorkomen dat een land zich, zoals Canada met het Kyoto Protocol, zich terugtrekt. Maar het is een gebruikelijke clausule in een verdrag en toegestaan door de Weens Verdragenverdrag. Er is een procedure voor opgenomen. Belangrijk is dat het akkoord eerst in werking moet treden, dat het daarna pas na 3 jaar kan en dat de terugtrekking geen terugwerkende kracht heeft.