Pieter van Geel: "Alleen al de dreiging dat een ander bij jou de kraan kan dichtdraaien, is een geweldige machtsfactor"
In de discussies over waarom investeren in duurzame energie noodzakelijk is, wordt vaak het argument van de leveringszekerheid genoemd. Hoewel heel veel aspecten vastzitten aan dit begrip (netwerken, transport), wordt in feite bedoeld dat we voor het gas niet afhankelijk willen zijn van de politieke luimen van Poetin en voor olie en gas niet van de Golfstaten. Het komt erop neer dat we niet alle eieren in één mandje willen leggen.
Volgens sommigen moet het belang van het afhankelijk zijn van deze landen echter niet overdreven worden. Zij wijzen op het feit dat deze landen in Europa inmiddels zulke grote belangen hebben (Gazprom bijvoorbeeld) dat ze geen enkel belang hebben om het Europa moeilijk te maken. 'Men slacht de kip met de gouden eieren echt niet', is dan het verhaal.
Deels is dat waar. Die gedachte leunt een beetje op de oergedachte van het ontstaan van de voorloper van de EU, de EGKS: vrije handel in staal en kolen in één Europa zorgde dat er een reden minder was om Europa in een oorlog te storten. Integratie van economieën kan een wezenlijke bijdrage leveren aan stabiliteit in leveringszekerheid, prijzen en dergelijke.
Maar er zijn volgens mij ook kanttekeningen te plaatsen. Allereerst is alleen al de dreiging, de theoretische mogelijkheid dat een ander de kraan bij jou kan dichtdraaien, een geweldige politieke en economische machtsfactor. Met vergaande consequenties op allerlei andere terreinen, tot en met het terughoudend optreden van Europa bij schendingen van mensenrechten in dit soort landen.
De belangrijkste kanttekening is dat ik een onbestemd gevoel daarover heb gekregen naar aanleiding van de financiële crisis. Geen markt is zo mondiaal en geïntegreerd als de financiële, met heel slimme mensen. En toen Lehman viel, hadden we geen benul van de effecten wereldwijd. Eigenlijk moet de conclusie van die crisis zijn, dat als alles met alles samenhangt niemand de zaak nog overziet, niemand verantwoordelijkheid voelt, heeft of neemt.
Nu wil ik de energiemarkt niet één op één gelijkstellen met de financiële markten. Maar toch: hebben wij echt een goed beeld van wat er zou kunnen gebeuren bij grote internationale spanningen? Of denken we dat deze grote conflicten nooit meer zullen optreden? Of anders dat we met 3 maanden reserveopslag er ook wel komen? Ik denk dat velen denken dat we dat beeld wel ongeveer hebben.
De enige zekerheid die we echter hebben, is dat alles anders zal zijn dan we nu bedenken. Dat leert ons de geschiedenis. Daarom: leveringszekerheid moet op de schaal van Europa hoog op de agenda. Laten we niet naïef zijn. Inzet op energiebesparing en duurzame energie helpt ons geweldig bij het bereiken van dit doel. Leveringszekerheid is geen afgeleid doel, maar een van de hoofddoelen.
Pieter van Geel
P.S. Eenzelfde verhaal is ook te houden over de strategische positie van ons voedsel
Pieter van Geel is voormalig staatssecretaris van milieu. Tegenwoordig is hij vice-voorzitter van het CDA en heeft hij diverse adviesfuncties in het bedrijfsleven. Ook was hij fractievoorzitter van het CDA.
Volg Energiepodium op Twitter: @energiepodium