Onlangs was ik in het Meermanno Museum, het museum van het boek. Hier is momenteel een tentoonstelling over ‘Foute Boeken?’ te zien. Inderdaad, een vraagteken op het eind. De ratio van de samenstellers van de tentoonstelling is namelijk dat de vraag of en de opinie dat een boek verboden is of moet worden vaak arbitrair is. Het verbod wordt bepaald door de context, de tijdgeest, religie, ideologie, de kleur van kabinet, parlement of dictator. De vijf meest verboden boeken bewijzen dat: de Bijbel, de Koran, het Rode Boekje van Mao, Mein Kampf van Hitler en The Origin of Species van Darwin. Misschien niet verrassend. Het zijn ook stuk voor stuk bestsellers. Slecht verkopende boeken hoef je namelijk niet te verbieden. Deze vijf boeken zijn ook nu nog in minimaal één land verboden. De tentoonstelling laat ook zien dat er subjectiviteit zit in wat (nu) ‘fout’ is. Bepaalde boeken beschrijven zeer foute ideologieën, maar zijn van belang om het verleden goed te kunnen begrijpen.
“Waarom maken we geen tentoonstelling over ‘Foute Energieopwekking?’”
En toen ik door dit museum liep moest ik denken aan onze boeiende energiesector. Waarom maken we geen tentoonstelling over ‘Foute Energieopwekking?’ Inderdaad, ook hier een vraagteken. Er is natuurlijk wel wat ruimte nodig, maar het zou een prachtig overzicht zijn. We beginnen natuurlijk met een ouderwetse kolencentrale. Er zal er hier of daar vast wel één te koop zijn. Interessant is dan te laten zien in welke landen deze nog wel actief zijn. Zoals ook de Bijbel in de meeste landen niet verboden is. Verder richten we een groot windpark in, want wind vinden we allemaal belangrijk… totdat het binnen een straal van vijf kilometer in de buurt komt. Er wordt een nucleair deel ingericht, waar een kerncentrale van zestig jaar oud, en nog zeker twintig jaar te gebruiken, wordt uitgestald.
“China bouwt kerncentrales. Moet dat van Het Rode Boekje?”
China bouwt momenteel een hele serie kerncentrales. Moet dat van Het Rode Boekje? Ik moest denken aan COVRA, waar ons radioactief afval wordt opgeslagen. COVRA is meer dan tien jaar geleden al een samenwerking gestart met het Zeeuws Museum. Spullen van dit museum die niet tentoongesteld worden, worden bewaard bij COVRA. Inderdaad droog, gekoeld & veilig. Musea en energie horen ook hier weer bij elkaar. Een andere afdeling van de tentoonstelling over ‘Foute Energieopwekking?’ kan biomassa zijn. Hier hebben we keus te over, want alle biomassa die we ooit graag wilden, staat nu op de grijs/ zwarte lijst. De afdeling ‘Fossiel’ beslaat in een dergelijk museum een hele vleugel. Natuurlijk mogen jaknikkers uit Schoonebeek, een afdeling-turf en een nagebouwde mijn uit Kerkrade niet ontbreken; en wat drill apparatuur complementeert het fossiele verbod.
We gaan verder, op de hoogste verdieping, komt dan een waterkrachtcentrale. Een prachtige energiebron, maar op enkele plaatsen al verboden vanwege verstoring van de natuur. Verder willen regimes deze vaak juist wel of niet op een landsgrens. Ik moest al lopend door het museum denken aan de uitspraak van minister Wiebes tijdens het recente debat over de Begroting EZK: “Zonder kernenergie, zonder CCS, zonder biomassa redden we het niet”. Zou hij zich realiseren dat straks alles in het museum staat? Misschien moet het ministerie van EZK ook maar ‘Musea’ inlijven: EZKM. Op het dak van het museum komt dan een terras en een groot zonnepark. Solar wilden we graag, totdat mensen liever maís of tarwe, of zelfs koeien, zien op het platteland.
“Succesnummer: Verboden folkloristische energiebronnen zoals vreugdevuren”
Mijn gedachten dwaalden verder af. Ik dacht aan die historicus die zei dat hij de meest boeiende musea had ingericht met afval. Uit het afval kunnen we leren wat een volk gebruikte, uitvond en hoe men leefde. Terug naar de tentoonstelling, die zich in mijn brein vormde. Behalve echte energie-opwek kunnen we ook nog een additionele tentoonstelling inrichten voor verboden folkloristische energiebronnen als de Paasvuren uit Twente en de Vreugdevuren uit Scheveningen. En wanneer de tentoonstelling een succes is, kan deze ook de wereld rond. Er kunnen uitwisselingen zijn met Japan (Fukushima), China (Vierklovendam), Duitsland (bruinkoolcentrales).
“NIMBY? Op naar het Museumplein in Amsterdam!”
Ik liep verder door de tentoonstelling over ‘Foute Boeken?’ De afdeling ‘Kinderboeken’. Ik zie zo ongeveer mijn hele jeugd langskomen. Kuifje, Sjors & Sjimmie, Okie & Dokie, stichtelijke bladen die verhalend vertellen hoe heidenen tot christen gemaakt worden. Boeken uit een tijd dat we overschakelden van olie op aardgas. Toen de vooruitgang; teken van welvaart. Allemaal tijdgebonden. Ik verliet het museum. Enkele dagen later hoorde ik op de radio een man die enkele decennia dagelijks langs de Hemweg-kolencentrale fietste: ‘En toch ga ik dat pluimpje uit die pijp, dat baken in mijn leven, missen.’ Heerlijk voor die man als er straks dat museum is.
Eén vraag resteert als we het over de tentoonstelling ‘Foute Energieopwekking?’ hebben. Waar moet deze gevestigd worden? ‘NIMBY’ zeggen velen meteen. Misschien op een neutrale plek in Nederland. Een plek die tot op heden niks heeft bijgedragen aan onze energievoorziening, zich cultureel verheven voelt en gewend is aan tentoonstellingen: het Museumplein in Amsterdam.