Zoeken

Stroom en Spelen strijd tussen Rusland Sjeiks en Harculo

Frank van den Heuvel, TNO over voetbal, politiek en energie

PSV - Groningen eindigde enkele weken geleden in 0-0. Merkwaardig slecht van PSV. Is er matchfixing aan de orde? Niet dat ik weet, maar opvallend is dat beide clubs Essent als hoofdsponsor hebben. Groningen heeft Essent op het shirt staan en PSV het hippe Essent-merk Energiedirect.nl. Wilde Essent een gelijk spel? Kartelvorming? Vòòr de overname door RWE zouden we gezegd hebben dat de politici/ aandeelhouders Essent dit gelijk spel zouden hebben gewild.

Als we verder kijken dan blijkt het Nederlandse en Europese voetbal vergeven van de energiebedrijven als sponsor. Dit begon bijna twintig jaar geleden toen Nuon shirtsponsor werd van Vitesse. Stroom & Spelen was geboren. Er kwam veel kritiek op, omdat Nuon-topman Swelheim, het bedrijf Nuon en Vitesse wel erg verweven waren. Het verhaal gaat dat Nuon in zijn totaliteit € 150 miljoen in de Arnhemse voetbalclub gestoken heeft. Uiteindelijk kostte dit voetbaluitstapje Swelheim de kop. Inmiddels gaat het er ook wel braver aan toe in de Nederlandse competitie. FC Twente heeft Pure Energie, volgens de Consumentenbond de meeste groene energiemaatschappij, op zijn shirt staan. Zonnepanelen leverancier GroenLeven is de hoofd- en shirtsponsor van voetbalclub Heerenveen. Is de groene golf nu doorgestoten naar het profvoetbal? Ik betwijfel het.

Mijnwerkersclub Schalke ‘04, de roemruchte Duitse club in het Duitse Ruhrgebied, heeft al jaren het Russische Gazprom op de shirts staan. Gebied en sponsor ademen oude energie uit. Gazprom is eveneens één van de hoofdsponsors van de Europese Champions League. Of is dat een Poetin-actie om te laten zien dat Rusland gewoon Europa is? Poetin heeft, naar verluidt, privé een 5% deelneming in Gazprom. Voetbal is politiek en in voetbal komt de hele wereld samen. Verder slaan de oliedollars van de rijke sjeiks en vermogende Russen overal neer in Europa en niet bij de zwakste clubs. De Russische oliemagnaat Abramovich is al jaren eigenaar van het Engelse Chelsea en Manchester City en Paris Saint Germain zijn eigendom van sjeiks uit Saoedi-Arabië en Qatar. Dan lijken Twente en Heerenveen ver weg. Voetbalclubs twijfelen of ze voor duurzaam of voor het grote fossiele geld moeten kiezen. Het is het energievraagstuk in een notendop, waarbij, net als in de echte wereld financieel-economische parameters vaak de doorslag geven.
““Het is alsof de Partij voor de Dieren een middeleeuws jachtgeweer koestert””

Het energievraagstuk in het klein kwam onlangs ook terug in Harculo in Overijssel. Het was een klein berichtje in Energeia: "IJsselcentrale van Engie mag niet verdwijnen". Deze zestig jaar oude gascentrale heeft jarenlang trouwe dienst gedaan, is verouderd en daarom uit productie gehaald. Een zegen, zou je zeggen, voor alle politici die aarzelingen hebben bij fossiele energie. Alsof een jaren '50 auto naar de sloop gaat of in ieder geval de milieuzone van Utrecht niet meer binnenkomt. Maar toch: groot protest. Diverse heemkundige gezelschappen als Erfgoedvereniging Heemschut en het Cuypersgenootschap en groepen individuele burgers in de regio willen het monument behouden. Het is alsof de Partij voor de Dieren een middeleeuws jachtgeweer koestert. Ook de PvdA in de Provinciale Staten van Overijssel wil dat dit monument behouden blijft en voert actie. En dan zien we het hele energievraagstuk voorbij trekken met alle technische, financiële, governance, politieke en vooral sociologische kanten bij elkaar.

In Den Haag zijn de linkse partijen, ook de PvdA, al jaren bezig alle fossiele energiecentrales richting sluiting te bewegen. Nieuwe, schone technologie komt op. Goed, de gascentrales mogen nog wel even blijven, maar de kolencentrales, ook al zijn ze pas een jaar open, moeten zo snel mogelijk dicht. De moderne kolencentrale van Uniper op de Maasvlakte, onlangs geopend ondanks een motie in de Tweede Kamer dat deze al weer gesloten moet worden, is het meest recente symbool van strijd tussen partijen. En nu gaat de PvdA de barricaden op, ook omdat een groot deel van de mensen in de regio de centrale, het monument, wil behouden, om een nog veel oudere energiecentrale dan die in Rotterdam juist open te houden. Hetzelfde zien we bij windmolens: niemand wil een windmolen in de buurt van zijn huis hebben, ook veel GroenLinks mensen in Drenthe niet, maar een mooie Wip- of Stellingmolen en Kinderdijk willen we op de Unesco-erflijst.

De Uniper-centrale is simpelweg te vroeg, te jong. Hoe moeten we dit probleem van Harculo nu oplossen? Overijssel heeft zijn Energiefonds, gevuld met Essent-opbrengst. Wel moeten projecten gefinancierd met dit fonds een revolverend karakter hebben. Lastig voor een ‘museum'. Ook wil Essent misschien niet dat zijn geld naar Engie gaat. SDE-subsidie? Cultuurfonds? En zo komt zelfs de financiering van een fossiele energiecentrale die iedereen wel wil in het gedrang. Misschien kan het Russische Gazprom bijspringen door de voetbalclub in de buurt, PEC Zwolle, te sponsoren en in plaats van zijn eigen naam op de shirts, IJsselcentrale Harculo prominent erop te zetten. Dit om bezoekers te trekken. Groningen, PSV en al die andere door energiebedrijven gesponsorde clubs zullen vol de strijd aangaan met de Engie-centrale, gesponsord door Gazprom. In juni 2018 is het WK voetbal in Rusland. Het ultieme moment dat voetbal, politiek en energie samenkomen.

Frank van den Heuvel is Directeur Public Affairs bij TNO

Frank van den Heuvel

Frank van den Heuvel is maatschappelijk ondernemer en toezichthouder