De drie grote regionale netbeheerders Liander, Enexis en Stedin vragen van het kabinet 4 tot 5 miljard euro ter versterking van het eigen vermogen, zodat ze op de kapitaalmarkt voldoende geld kunnen lenen. Dat is nodig omdat ze tot 2050 102 miljard euro in het energienet willen investeren. Verder willen ze jaarlijks 200 miljoen euro extra om de toelating van hernieuwbare energie op het net mogelijk te maken.
De energiesector presenteerde deze wensenlijst op 3 februari tijdens een ‘rondetafelgesprek’ met de Vaste Kamercommissie voor Economische Zaken en Klimaat. in een Actieplan Netcapaciteit aan de Tweede Kamer. De lijst is onderdeel van het Actieteam Netcapaciteit ‘Samen sneller het net op’ dat de elektriciteitssector met onder meer VNO-NCW, MKB Nederland, VNG en Bouwend Nederland hebben opgesteld. Teneur van het plan: We moeten snel in het elektriciteitsnet investeren, anders is de energietransitie niet haalbaar. Het gaat hierbij niet alleen om investeringen in techniek, maar ook in mensen. Want er is nu al een tekort aan 14.000 technici. Ook zonder de invulling van deze vacatures dreigt de energietransitie te mislukken.
“We bouwen nu al aan het elektriciteitsnet van 2080”
Hans-Peter Oskam is directeur beleid & energietransitie van Netbeheer Nederland. Hij bracht donderdag in de Tweede Kamer een duidelijke boodschap: “Het tekort aan netcapaciteit is heel urgent, zeker met de nieuw ambitie van 60% CO2-reductie in 2030 die in het coalitieakkoord staat. Dat betekent dat al in 2030 de stroomvoorziening voor 75% volledig duurzaam moet zijn. Dat is over 95 maanden. Het is kort dag. We moeten dus snel aan de slag. Overigens is er al veel bereikt. De afgelopen jaren hebben we al 12 GW zonne-energie op het net toegelaten. Het betekent dat we op zonnige dagen in de zomer heel Nederland op zonne-energie kunnen laten draaien. Maar in de zomer zijn veel mensen op vakantie en hebben we al die stroom eigenlijk op dat moment niet nodig. Dus hoe gaan we daar efficiënt mee om? Daarom hebben we tegenover de Vaste Kamercommissie gepleit voor een energieplan tot aan 2050. Want elke kabel die we nu in de grond leggen, ligt er 50 jaar. We bouwen nu al aan het elektriciteitsnet van 2080. Dus een toekomstplan voor de stroomvoorziening is zeer noodzakelijk.”
-U vraagt de politiek een kapitaalinjectie van 4 tot 5 miljard ter versterking van het vermogen.
Oskam: “Wij investeren jaarlijks 3 miljard in het net. Dat telt op tot een totale investering van 102 miljard tot 2050. Dat geld moeten we grotendeels lenen op de kapitaalmarkt. Geen probleem, maar kapitaalverschaffers verlangen dan ook een bijdrage van de overheid. Daarom vragen we van Den Haag 4 tot 5 miljard euro.”
“Iedere ouder moet kunnen zeggen tegen zijn kind: je bent gek als je niet voor techniek kiest”
-U heeft niet alleen geld, maar vooral ook mensen nodig.
“Klopt, we hebben een groot tekort aan monteurs die dat stroomnet van de toekomst moeten aanleggen en onderhouden. We hebben nu al 14.000 mannen en vrouwen extra nodig. Daarom moet er een arbeidsmarktplan komen. Kiezen voor techniek moet lonen. Een afgestudeerde monteur moet net zoveel verdienen als een afgestudeerde advocaat op de Zuidas. Iedere ouder moet kunnen zeggen tegen zijn kind: je bent gek als je niet voor techniek kiest. Het betaalt het beste en je krijgt een baan voor het leven. Door dit personeelstekort wachten nu al 3.000 klanten op een aansluiting. Die wachttijden lopen alleen maar op. De bouw van een nieuw verdeelstation duurt vaak tien jaar. In de tussentijd moeten we kiezen: wie krijgt als eerste een aansluiting? Is dat een ziekenhuis, een school of een bedrijf? En welke stations gaan we als eerste bouwen? De wet schrijft nu ‘first come, first serve’ voor. Dat moet dus anders, daar moeten keuzes worden gemaakt.”
-U vindt dat de ruimtelijke inpassing van grote stroomafnemers slimmer kan.
“We moeten het aanbod van zonne-energie en windenergie slimmer combineren met de vraag ernaar. Ontwikkel een bedrijventerrein op een plek waar volop groene energie voorhanden is. Dan hoef je voor het transport van de stroom geen beroep te doen op het landelijke hoofdnet, dat toch al overbelast is. We hebben niet meer de luxe om datacenters en wind- en zonneparken maar overal neer te zetten. Dat moet je echt slim combineren. Alleen dan kun je het redden. Dus als je een grote fabriek wilt neerzetten, doe je dat op een plek waar ruimte op het net is.”
“De komst van een minister voor Klimaat en Energie beschouwen we als zeer welkom”
-Opmerkelijk: u pleit in uw actieplan voor uitbreiding van de capaciteit van de Raad van State.
“We hebben een groot tekort aan ambtenaren op het gebied van de energietransitie, bij de Raad van State, het ministerie, provincies en gemeenten. Er zijn projecten die nu twee jaar wachten voor een beoordeling door de Raad van State. Als je dertig extra mensen aanneemt bij de Raad van State voor een aparte Energiekamer, dan kan dat een jaar versnelling opleveren in de juridische afhandeling van bezwaren van burgers tegen grootschalige energieprojecten.”
-Er is nu voor het eerst een speciale minister voor Klimaat en Energie. Daar kunt u alleen maar tevreden over zijn.
“De komst van een minister voor Klimaat en Energie beschouwen we als zeer welkom. Als we als land in 95 maanden 60% CO2-reductie moeten realiseren, dan is daar een strakke landelijke aansturing en regie voor nodig. Minister Jetten presenteert waarschijnlijk over twee weken zijn nieuwe wetgevingsagenda. Hij is heel enthousiast over ons actieplan. De komende maand spreken we de nieuwe minister vaker dan de vorige in vier jaar.”
Tekst: Adrie Boxmeer