Afgelopen najaar werd de Slag om de Schelde herdacht in Zeeland, 75 jaar geleden. Terug naar die nazomer van 1944. Jonge mensen uit Canada, Schotland en Polen moeten naar een gebied dat ze niet kennen. Na de landing in Normandië gaan ze snel richting Nederland, want voor de winter moeten Zeeland, de Schelde en daarmee de Antwerpse haven heroverd worden. En dat gebeurt ook.
In oktober 2019 wapperen in het dorp Nieuwdorp bij Middelburg Schotse, Poolse en Canadese vlaggen. In dit dorp staat het Bevrijdingsmuseum, dat ooit begonnen was als Infatuate museum; naar de codenaam van de militaire operatie in 1944. Na de Slag werd Zuid-Nederland bevrijd en de haven van Antwerpen ontzet. Nodig vanwege bezet Rotterdam. Hierdoor kon operatie D-Day snel voortgezet worden.
“Ik vind dat regio’s zaken waar ze al goed in zijn en die echt bij hen passen, moeten versterken”
Enkele weken na de herdenking van 75 jaar Slag om de Schelde, is er weer een slag. Dit keer verliest Zeeland na een geniepige strijd in politiek Den Haag. Waar eerst Canadezen, Polen en Schotten vele duizenden kilometers reisden om Zeeland en Europa te bevrijden, vonden de Nederlandse mariniers Vlissingen te ver. De marinierskazerne gaat niet door. Wat heeft dit alles met energie te maken? Alles. Bernard Wientjes heeft zijn advies/ opdracht afgerond. De eerste plannen waren al bekend: Zeeland wordt een Law Delta. Zeeland krijgt een zwaarbeveiligde gevangenis, rechtbank, een expertisecentrum voor georganiseerde misdaad en, om dit alles bereikbaar te maken, een betere treinverbinding van en naar de rest van het land als compensatie voor het mislopen van de marinierskazerne. Tot zover een soort van ‘tussenakkoord’. Nu is er dus zijn definitieve ‘compensatieplan’. Het is goed dat naast de ‘law & order-zaken’ ook andere punten zoals energie(infrastructuur) en experimenteerruimte terugkomen in de plannen. Ik vind dat regio’s zaken waar ze al goed in zijn en die echt bij hen passen, moeten versterken. Voor Zeeland is dat landbouw, water, energie. En misschien ook wel de combinatie. Zeeland: gelegen tussen twee tophavens, Rotterdam en Antwerpen, heeft de positie, de kennis en de mogelijkheden hiervoor. Er is ruimte, er liggen relevante bedrijven en er is perspectief. Yara, DOW, Zeeland Refinery zijn de beste in hun soort. Ze liggen aan de Schelde, hebben behoefte aan een vernieuwings- en verduurzamingsslag en durven te investeren. Zeeland heeft, meer dan Rotterdam en Antwerpen, de ruimte om nieuwe energie-activiteiten te ontplooien. In de nabijheid van de gasgestookte Sloecentrale, de kerncentrale en windmolens kunnen allerlei activiteiten gestart, uitgebreid en vernieuwd worden. Waarom geen tweede kerncentrale er bij? Dit koppelen aan waterstofproductie, zoals ook met de windmolens kan gebeuren. Er is ruimte voor zonneparken en het is de enige serieuze plaats voor passende waterkracht. De inmiddels opgeschreven plannen bieden hoop. De industrie kan gekoppeld worden aan CC(U)S-projecten en het gebied kan ook op deze manier verbonden worden met Rotterdam en Antwerpen. Voor schepen en tankers die vanuit de hele wereld komen aanvaren is Rotterdam-Zeeland-Antwerpen één gebied. Ook weer een reden dat Nederland en België hun energiebeleid en -plannen snel harmoniseren. Verder, Wientjes schrijft dat niet op, zou het goed zijn als de Pallasreactor, die nu vergeven lijkt aan Petten en daar eerder zit wegens subsidie uit Noord-Holland dan op basis van enige logica, ook naar Zeeland komt. Dan vormen Borssele 1 en Borssele 2 en de opslagplek van radioactief afval, COVRA, één cluster met deze innovatieve reactor. De TU Delft kan er een dependance van nucleaire kennis starten, zodat Nederland zijn kennis op dit gebied bij elkaar brengt en serieus positioneert.
“In dit land waar de canon fluïde is, zijn er altijd nieuwe kansen”
Terug naar de Slag om de Schelde. De kracht van Zeeland ligt in de open zee, naar buiten gericht. Zeeland kent, zoals ik het altijd noem, landfactoren en zeefactoren. Landfactoren staat dan voor een zekere geslotenheid, het zich verschuilen achter de dijken en duinen, lief, schattig en kneuterig zijn, maar ook af en toe ‘Calimero-achtig’, zich te kort gedaan voelen. Zich kleiner makend dan nodig. Zeefactoren staat voor de zeeën veroveren, openheid, durf, zaken doen met Vlaanderen, Rotterdam en de rest van de wereld. Het staat voor havens, scheepvaart, het Sloegebied ontwikkelen en durven investeren. De laatste benadering heeft Zeeland veel gebracht. Dat biedt kansen voor ondernemingen die hier gevestigd zijn. Het advies-Wientjes geeft een goede aanzet om de zeefactoren een nieuwe invulling te geven. Helaas heeft de Slag om de Schelde de nieuwe geschiedeniscanon niet gehaald. Wel kolen en gas. In dit land waar de canon fluïde is, zijn er altijd nieuwe kansen. Gelukkig overleefde Michiel de Ruyter de herschikking in de canon wel. Wellicht haalt de hierboven genoemde, tweede, Energieslag om de Schelde, over 15 jaar de nieuwe canon wel. En dan zal blijken dat de Slag om Energie belangrijker is dan mariniers. En wat betreft die zwaar bewaakte gevangenis. Die kan er natuurlijk ook komen. De nucleaire opslagplaats COVRA heeft ruimschoots ervaring met spullen honderd jaar veilig bewaren.