Column over energiebesparing in de gebouwde omgeving
Vanaf 15 september 2016 kun je zo'n 20 procent subsidie krijgen voor het isoleren van je dak, spouwmuur, gevel, vloer en glas. Voorwaarde is dat je ten minste 2 nieuwe isolatiemaatregelen laat uitvoeren. Deze regeling is een uitvloeisel van de onderhandelingen begin dit jaar over het belastingplan. D66 sleepte daar eenmalig € 100 miljoen uit voor energiebesparing, waarvan 60 miljoen naar deze regeling gaat. Het idee achter de eis dat tenminste twee nieuwe maatregelen worden genomen is dat woningeigenaren zo omvangrijke maatregelen nemen en in een keer naar label A of B gaan.
Het is de vraag of deze
aanpak gaat werken. De ervaringen met marketing van verschillende maatregelen
tegelijk zijn ronduit negatief. In de praktijk nemen mensen meestal de
maatregelen een voor een. Veel mensen hebben het geld niet om meerdere
maatregelen tegelijk te nemen. Voor het uiteindelijke resultaat maakt het ook
niets uit. De regeling roept de nodige kritische reacties op in de markt, met
name bij de na-isolatiebedrijven die zijn gespecialiseerd in één maatregel,
zoals vloerisolatie of spouwmuurisolatie.
De vraag is ook hoe lang deze regeling blijft. Terwijl ze nog maar net van
kracht is, wordt in de Borgingscommissie van het Energieakkoord onderhandeld
over een totaal andere aanpak. Er liggen twee voorstellen op tafel. De ene is
een energiebesparingsverplichting: energiedistributiebedrijven moeten via een
systeem van witte certificaten een bepaalde hoeveelheid energiebesparing
realiseren. Omdat veel energiebedrijven in de praktijk weinig meer doen aan
energiebesparing is door deze sector samen met Netbeheer Nederland en de
Nederlandse Vereniging voor Duurzame Energie een tenderregeling als alternatief
bedacht. Hier kan elk bedrijf op inschrijven, dus ook aannemers en
na-isolatiebedrijven. Naar verluidt werkt RvO al aan de uitwerking van deze
beide opties.
““Isoleren naar niveau A+ is alleen mogelijk als de goedkope maatregelen de duurdere financieren””
Voor al deze regelingen geldt dat er geen onderscheid wordt gemaakt tussen maatregelen die nu al genomen worden en nieuwe maatregelen. Dat kan in de praktijk ook niet, maar het vermindert wel het effect van de regeling. De isolatiemaatregelen die nu zonder subsidie worden genomen, zijn voldoende om het budget van 60 miljoen in een jaar uit te putten.
Maar er is meer. Terwijl Binnenlandse Zaken en de Borgingscommissie sturen op de doelstelling om jaarlijks 300.000 woningen goed te isoleren, heeft EZ in het Energierapport inmiddels volkomen terecht gekozen voor een andere doelstelling: om aan het akkoord van Parijs te voldoen moeten we binnen 35 jaar stoppen met aardgas in de gebouwde omgeving.
Het is inmiddels duidelijk
dat dit een heel andere, veel meer wijkgerichte aanpak vraagt, die aansluit bij
de vervangingsplannen van de netwerkbedrijven. Het PBL pleit in haar publicatie
‘Opties
voor energie- en klimaatbeleid' voor een ‘deltaplan' voor de
verduurzaming van de warmtevoorziening, een samenhangende aanpak van alle
relevante partijen, waarbij de komende jaren knelpunten in de landelijke
wetgeving worden weggenomen, gemeenten een sleutelrol krijgen bij de opstelling
van warmteplannen en veel wordt geleerd. Zij wijst er daarbij op dat het meestal
onvoldoende is om te isoleren tot het niveau van label B-woningen. Het
instrumentarium moet zijn gericht op hogere isolatie tot label A+. Een
vergelijkbaar geluid komt vanuit het programma Stroomversnelling, dat zich
richt op nul-op-de-meter woningen. De ervaring in dat programma is dat isoleren
naar niveau A+ alleen mogelijk is als de goedkope maatregelen de duurdere
financieren. Kortom precies het tegenovergestelde van de regelingen die nu
starten of in de maak zijn. Deze zijn erop gericht, zoals Milieu Centraal
aangeeft in de voorlichtingscampagne voor de regeling van Blok de
terugverdientijd van maatregelen te verlagen van vijf naar vier jaar.
Het is te laat om de regeling van Blok nog aan te passen. Maar hopelijk kiest
de Borgingscommissie er in navolging van EZ wel voor om te sturen op de nieuwe
doelstelling wonen zonder aardgas en gemeenten de kans te geven om samen met
woningcorporaties en lokale energie initiatieven op wijkniveau te starten en
stapsgewijs te leren hoe deze transitie er in de praktijk uit kan zien.
Sible Schöne is
Programma Directeur van HIER Klimaatbureau