Aardwarmte is geen innovatieve, nog niet bewezen techniek om woningen te verwarmen. In Europese steden als Reykjavik, Parijs en München worden vele huizen al geruime tijd verwarmd met aardwarmte en zijn de ervaringen positief. Het draait om warmte uit de ondergrond die via een warmtenet wordt aangevoerd en woningen verwarmd, gewoon met radiatoren. Het lijkt mogelijk om in Nederland 2 op de 5 woningen in de toekomst met aardwarmte te verwarmen.
Wij zijn nu nog een aardgasland, ongeveer 90% van de Nederlandse huishoudens heeft nog een cv-ketel. Dat gaat veranderen, want we moeten aardgasvrij worden. Aardwarmte is een belangrijk, duurzaam en beproefd alternatief. Maar waarom, op het verwarmen van wat kassen in het Westland en paar duizend woningen in de regio Den Haag na, zetten we in Nederland nog niet volop in op deze techniek?
“Er is enorm veel warmte te winnen uit de Nederlandse ondergrond”
De aanleg is complex en kost tijd. De overheid kan een belangrijke rol spelen in het versnellen van de komst van meer aardwarmte. Nu lopen bedrijven die aardwarmte willen produceren op tegen een aantal barrières. Natuur & Milieu pleit ervoor dat de overheid deze barrières opheft. Want ondanks de complexiteit zijn er volop kansen om aardwarmte succesvol te ontwikkelen.
Ten eerste is Nederland geschikt voor aardwarmte, er is enorm veel warmte te winnen uit de Nederlandse ondergrond. Het Masterplan Geothermie schetst een potentie van 200 PetaJoule (PJ) in 2050 en van 50 PJ in 2030. Ter vergelijking: Met 50 PJ kunnen ongeveer 1 miljoen huizen worden verwarmd.
Daarnaast is aardwarmte duurzaam, daar zijn de meeste partijen het wel over eens. Er is brede steun dat we de warmte uit de ondergrond goed kunnen gebruiken als warmtebron voor woningen, kantoren, ziekenhuizen, scholen en bedrijven. Want aardwarmte is goed voor het klimaat.
“Voor aardwarmteprojecten zijn vaak drie verschillende vergunningen nodig en die laten lang op zich wachten”
Verder staan veel partijen al in de startblokken. Warmtebedrijven maken plannen voor het invoeren van aardwarmte in hun netten, zodat ze minder aardgas of biomassa nodig hebben. En diverse bedrijven hebben plannen om aardwarmte te gaan winnen en te leveren. Aan ambities dus geen gebrek! Maar de uitvoering stokt. Als we in 2050 bij het verwarmen van onze woningen en andere gebouwen geen CO2 meer willen uitstoten, dan moeten we nu aan de slag.
Deze bedrijven hebben voor het winnen van aardwarmte vergunningen nodig. Het is terecht dat er regels en normen zijn voor het opsporen, winnen en leveren van aardwarmte. Want net als bij andere energiebronnen is ook aardwarmte niet helemaal zonder risico’s. Vooral de risico's op bevingen en vervuiling van bodem en grondwater moeten we minimaliseren.
Bij de vergunningverlening gaat helaas veel mis. Voor aardwarmteprojecten zijn vaak drie verschillende vergunningen nodig. En de besluitvormingsprocessen voor deze vergunningen duren lang, vaak langer dan de wet voorschrijft. Volgens de wet zou er binnen 45 weken een besluit moeten zijn genomen over een vergunningaanvraag voor de opsporing van warmte. Maar in de praktijk kan het best 80 weken duren. En dan heb je nog steeds niet alle drie vergunningen binnen. Een vergunningaanvraag moet langs zes organisaties, Zou het niet beter zijn als deze organisaties tegelijk dezelfde aanvraag beoordelen in plaats van op elkaar te wachten?
“Het is nu lastig subsidie te krijgen voor aardwarmte, diverse aanvragen zijn afgewezen.”
En tot slot is er dan ook nog subsidie nodig. Zonder subsidie geen project, daarvoor is de onrendabele top te groot. Die subsidie kan pas worden aangevraagd als de vergunning is verleend. Het is nu lastig subsidie te krijgen voor aardwarmte, diverse aanvragen zijn afgewezen. Gelukkig heeft het kabinet inmiddels besloten om de subsidiekansen met ingang van 2023 te verhogen. Dat gaat straks meer zekerheid geven.
En ondanks deze onzekerheden zijn er bedrijven die in deze onzekere markt hun brood willen verdienen. Chapeau! Ze zijn hard nodig voor het klimaat. Op 7 oktober bespreekt de Tweede Kamer de problemen bij de aardwarmtewinning met de bedrijven. Hopelijk kunnen zij wat duwtjes in de rug geven en de onzekerheid verkleinen. Zodat er sneller meer woningen aardwarmte gaan krijgen en Nederland een aardwarmteland wordt.