De gaswinning in Groningen gaat naar nul en Nederland gaat ‘van aardgas los’, luidt de eerste zin in de brochure ‘Aardgas in Nederland’, die GasTerra afgelopen zomer uitbracht. Met de publicatie wil de groothandelaar in aardgas en groen gas vooral duidelijk maken dat het einde van de aardgaswinning in Groningen juist niet betekent dat Nederland tegelijkertijd helemaal ‘van aardgas los’ gaat. Nederland zal voorlopig per jaar miljarden volumes blijven gebruiken, maar dit gas zal of hernieuwbaar zijn, of van verder komen en in ieder geval duurder worden.
Het kabinet kondigde begin september aan de aardgaswinning in Groningen al in 2022 te willen beëindigen. In de oorspronkelijke planning werd uitgegaan van 2030, het jaar waarin volgens het Klimaatakkoord ook circa 70 procent van alle elektriciteit in Nederland afkomstig moet zijn van duurzame energiebronnen. Ga er maar aan staan, in een land waar aardgas mede dankzij de toepassing in elektriciteitscentrales in 40 procent van de primaire energievraag voorziet.
Als de brochure ‘Aardgas in Nederland’ iets duidelijk maakt, dan is het wel dat het besluit om te stoppen met de aardgaswinning in Groningen ingrijpende consequenties heeft. En dat er om te beginnen onderscheid moet worden gemaakt tussen het laagcalorische gas dat sinds 1959 in het uiterste noorden van Nederland wordt gewonnen en het hoogcalorische gas dat in vrijwel alle kleine Nederlandse velden en buitenlandse velden te vinden is.
“Bijzonder dat Nederland van het gas af wil”
Door stikstof toe te voegen aan al dan niet geïmporteerde hoogcalorisch gas, kan er laagcalorisch gas van worden gemaakt dat geschikt is voor huishoudelijk gebruik en een deel van de industrie: terwijl hard wordt gewerkt aan alternatieven voor aardgas, zoals groen gas en waterstof, voorkomt dit dat het dichtdraaien van de Groningse gaskraan tot tekorten in het Nederlandse gassysteem leidt. De politieke en maatschappelijke wens om een einde te maken aan de gaswinning in Groningen volledig respecterend, grijpt CEO Annie Krist van GasTerra ondertussen iedere gelegenheid aan om het besluit in perspectief te plaatsen. Daarbij wijst ze er fijntjes op dat het gebruik van gas in elektriciteitscentrales ten opzichte van bruin- en steenkool als voordeel heeft dat per eenheid geproduceerde elektriciteit de helft aan CO2 wordt uitgestoten. “Het is bijzonder dat we in Nederland van het gas af willen, terwijl aardgas in landen als Duitsland een mogelijkheid biedt om juist van bruin- en steenkool af te komen en zodoende heel veel CO2-uitstoot te reduceren.”
Dé boodschap van Krist is dat er sprake is van een schijnkoppeling tussen de problemen bij de gaswinning in Groningen en de energietransitie. “Heel veel mensen denken nog steeds dat als Groningen naar nul gaat, dat aardgas ook naar nul gaat. Dat is natuurlijk niet zo. Wel zal laagcalorisch gas plaats maken voor hoogcalorisch gas, afkomstig uit kleine Nederlandse velden of het buitenland.”
“Verstandig om het aardgasverbruik te verminderen”
Het afbouwen van de productie uit Groningen betekent dus niet dat Nederland in de toekomst over minder aardgas zal beschikken. Wel wordt gas als energiebron duurder, onder meer door het wegvallen van de eigen productie, de hiermee verbonden noodzaak om steeds meer buitenlands gas te importeren en belastingmaatregelen in het kader van het klimaatbeleid. Het is mede daarom verstandig om het aardgasverbruik te verminderen. Die gedachte is overigens niet nieuw in ons land en verschillende grote gasafnemers hebben al grote stappen gezet. Bovendien heeft het kabinet negen grootverbruikers van laagcalorisch gas met een verbruik van meer dan 100 miljoen m³ per jaar voor het blok gezet: vanaf 1 oktober 2022 mogen zij geen gebruik meer maken van hun aansluiting op het laagcalorisch gasnet. Je kunt je afvragen of deze rigoureuze stap, die aansluit bij het gefaseerde dichtdraaien van de Groningse gaskraan, nog zinvol is. Immers, in datzelfde jaar komt de nieuwe stikstoffabriek van Gasunie Transport Services (GTS) in bedrijf, waardoor het verminderde aanbod van Groningengas meer dan volledig gecompenseerd kan worden.
Dat het energiegebruik in de transitie naar een duurzame energievoorziening drastisch moet verminderen is niets nieuws. Dit, gecombineerd met het breed gedragen sentiment dat we in Nederland “van gas los” moeten, stelt grootverbruikers voor een flinke uitdaging. Onduidelijk is wat de toekomst ons brengt, duidelijk is dat Nederland aardgas kan en zal blijven gebruiken, maar dat het niet meer het vertrouwde Groningse gas zal zijn.