Martien
Visser, Lector Energietransitie & Netintegratie, Hanzehogeschool Groningen
Wat maar weinigen beseffen is dat er met onze nationale broeikasgasemissie ongeveer hetzelfde aan de hand is. De officiële rekenprocedure waarmee deze wordt vastgesteld vertoont namelijk grote gaten. Onze echte voetafdruk ligt 70% hoger dan wat formeel wordt gemeten. Ter vergelijking: de CO2-emissie van mijn Volkswagen is ‘slechts' 15% hoger dan volgens de boekjes.
Beleidsmakers en adviseurs gaan gewoonlijk uit van de formele statistiek. Zo ook de Raad voor de Leefomgeving (RLI), die in haar advies aan het ministerie van Economische Zaken aangeven dat de Nederlandse broeikagassemissies 196 megaton bedragen en dat deze in 2050 met 80-95% moeten zijn verminderd. Terecht maakt het RLI daarbij overigens melding dat dit getal ongeveer 30 megaton aan ‘overige' broeikasgasemissies bevat die niet van de energiesector afkomstig zijn.
De overblijvende 166 megaton vanwege de Nederlandse energievoorziening wordt door het RLI toegewezen aan vier doelgroepen die qua CO2-emissie ongeveer even groot zijn: de transportsector, de elektriciteitssector, lage-temperatuurwarmte en hoge-temperatuurwarmte.
Waar zitten nu die 70% verborgen CO2-emissies?
Om maar met een praktisch voorbeeld te beginnen. U zult het wellicht niet beseffen, maar als u in het buitenland tankt, in plaats van in Nederland, dan levert u een bijdrage aan de nationale CO2-doelstelling. De reden is dat de CO2-emissie bij tanken in het buitenland niet meetelt in de Nederlandse statistiek. Niemand schijnt te weten hoeveel we in het buitenland tanken, maar dit zal al snel 10% van het totaal zijn. Dat scheelt dan 4 megaton op onze nationale balans.
Een grotere omissie is dat ook de (internationale) luchtvaart niet meetelt in de officiële rekenmethode, en dat geldt ook voor het energieverbruik van Schiphol ten bate van deze luchtvaart. Uw vliegvakantie naar Zuid-Amerika leidt hierdoor tot een lagere officiële CO2-emissie dan uw autovakantie in eigen land. Evenzo wordt de (internationale) scheepvaart niet meegenomen in de officiële procedure. Het CBS houdt bij hoeveel kerosine en stookolie maandelijks op Schiphol en in de havens gebunkerd wordt. Op basis hiervan kan worden berekend dat de emissie van de luchtvaart ongeveer 12 megaton bedraagt en van de (internationale) scheepvaart ongeveer 39 megaton.
“Verborgen CO2-emissies zijn net zo schadelijk voor het klimaat als de CO2-emissies die wel meetellen”Naar analogie van het tanken over de grens, telt ook de CO2-emissie van geïmporteerde elektriciteit niet mee in onze statistiek. Dat scheelt circa 7 megaton. Sinds mei hanteert TenneT een nieuw marktmodel waardoor de Nederlandse elektriciteitsimporten flink zijn gestegen. Hierdoor zal de stijging van de (officiële) Nederlandse CO2-emissie in het derde kwartaal van 2015 merkbaar lager liggen, dan in het tweede kwartaal. Het is maar dat u het weet.
Ook de fossiele energie die we in bijvoorbeeld plastic verwerken, de zogenaamde feedstock, telt niet mee. Verondersteld dat alle producten uiteindelijk afval worden en dat we dit uiteindelijk gaan verbranden, en niet ergens laten slingeren of in de oceaan dumpen, dan bedraagt deze bijdrage 27 megaton. Het niet meetellen van feedstock leidt tot het vreemde verschijnsel dat het nuttig gebruik van hernieuwbare biomassa voor de productie van afbreekbare plastics, niet bijdraagt aan het verlagen van onze (officiële) CO2-emissie.
Last but not least is er de (netto) CO2-emissie die we als Nederlanders veroorzaken omdat we veel meer energie-intensieve producten importeren dan exporteren. Voor zover bekend worden daar geen statistieken van bijgehouden. Een studie door het Carnegy Stichting heeft deze netto-emissie voor Nederland becijferd dat dit gaat om 48 megaton per jaar. Gevoelsmatig kan dat wel ongeveer kloppen.
Bijgaande figuur bevat de linker kolom de Nederlandse broeikasgasemissie (196 Mton) volgens de officiële procedure en de rechterkolom de naar schatting 70% verborgen CO2-emissie die wij als Nederlanders ook veroorzaken.
Verborgen CO2-emissies zijn net zo schadelijk voor het klimaat als de CO2-emissies die wel meetellen. Er is daarom geen reden onderscheid te maken. De koninklijke weg is dat we alle CO2 emissies gaan opnemen in onze statistieken. Zo lang dat niet mogelijk is, zoiets vereist Europese afstemming, verdient het tenminste aanbeveling de verborgen emissies consequent in kaart te brengen en met dezelfde kracht te bestrijden, als de officiële CO2-emissies.
Martien
Visser is lector energietransitie & netintegratie, Hanzehogeschool
Groningen en Senior
Advisor International Business bij Gasunie