Zoeken

Van Lotje geTIKT, op naar een nieuw beleidsinstrument voor groene industrie

Auteur

Marc Londo

Marc Londo is geen beleidsmaker, maar hij vindt het toch nuttig om eens vrij na te denken over een beleidsinstrument om de industrie te verduurzamen dat verder gaat dan wat we nu hebben. “‘Als ik de baas zou zijn van het journaal’, om met Kinderen voor Kinderen te spreken. Waarbij ik meteen opmerk dat ik zelf nog lang niet zeker ben welke kant we op moeten, maar het helpt altijd om in zo’n geval het idee maar eens een beetje uit te werken.”

Een duurzame industrie in Nederland, we hebben het er vaak over dezer dagen. En dat is maar goed ook, want in de industrie valt veel CO­2­-reductie te halen, en de sector is de spil in de economische structuur van ons land. Met de huidige instellingen in het Europese Emissiehandelssysteem (ETS) zal de sector al vóór 2040 netto klimaatneutraal moeten zijn. Tegelijk leeft de vrees dat onderweg te veel van onze industrie het land zal verlaten; een soort ‘operatie geslaagd, patiënt overleden’. Bovendien moeten we het niet alleen over de industrie van vandaag hebben. “Maak grote bedrijven groener en groene bedrijven groter” zei een wijs mens al eens: we moeten ook oog hebben voor kansen voor nieuwe bedrijven.

“De Noordzee is een geweldige kans voor windenergie op zee die we niet hard genoeg kunnen grijpen”

Daarbij speelt ook dat een groot comparatief voordeel dat Nederland had - goedkoop binnenlands aardgas - in rap tempo is weggevallen. De Noordzee is een geweldige kans voor windenergie op zee die we niet hard genoeg kunnen grijpen. En in onze huidige elektriciteitsvraag voorzien met duurzame productie, daarin zijn we goed op weg omdat wind en zon inmiddels de goedkoopste opties zijn. Maar bedrijven die nu op gas draaien verleiden tot elektrificatie, dat is andere koek. Die partijen zijn gewend aan een veel lagere prijs per eenheid energie dan de stroomgebruikers. En in volume en kostprijs van energie halen wind en zon het niet bij die ouwe gasbel. Dat betekent ook dat het binnenkort lastig wordt om nieuwe wind-op-zeeprojecten te ontwikkelen die vooral afhankelijk zijn van nieuwe elektriciteitsvraag doordat bedrijven van het gas af gaan. Zo lopen we het risico dat vraag, aanbod en infrastructuur op elkaar gaan zitten wachten. Én er is nieuwe schaarste aan energie.

We willen dus verduurzamen maar moeten ook selectief zijn, en ontwikkelingen in vraag en aanbod beter op elkaar afstemmen. En dan willen we natuurlijk verder met die bedrijven die het beste bij ons land passen. Hoe doe je dat als beleidsmaker? Het standaard-werkpaard van de energietransitie, de SDE, voldoet hier niet: te veel confectie, te beperkt in dekking van de keten. De maatwerkafspraken zijn een goede stap, maar daarbinnen zullen beleidsinstrumenten nodig zijn om concrete verduurzamingsprojecten ook financieel rendabel te krijgen.

“De overheid moet niet willen kiezen op welke manier bedrijven het beste verduurzamen, dat weten ze zelf veel beter”

Nu ben ik geen beleidsmaker, maar misschien is het nuttig om eens vrij na te denken over een beleidsinstrument om de industrie te verduurzamen dat verder gaat dan wat we nu hebben. ‘Als ik de baas zou zijn van het journaal’, om met Kinderen voor Kinderen te spreken. Waarbij ik meteen opmerk dat ik zelf nog lang niet zeker ben welke kant we op moeten, maar het helpt altijd om in zo’n geval het idee maar eens een beetje uit te werken.

In de eerste plaats een paar principes die wat mij betreft gelden bij zo’n nieuw instrument.

“De voorstellen worden gerangschikt op laagste kosten per ton vermeden CO2”

Zo kom ik op wat ik voorlopig de TIKT noem: de Techniekneutrale Integrale Keten-Tender. Hoe zit die in elkaar:

“Als ik beleidsmaker was dan zou ik nu wit om de neus worden, want ingewikkeld is dit natuurlijk wel”

Een aantal aardige aspecten van zo’n regeling:

Als ik beleidsmaker was dan zou ik nu wit om de neus worden, want ingewikkeld is dit natuurlijk wel. Het vraagt nogal wat van indieners, en ook van overheid en netbeheerders. Het kan ook simpeler, al raak je dan ook een paar charmes kwijt:

“Industrie- of geopolitieke overwegingen zitten niet in de regeling”

Nog twee punten om te benoemen:

Hopelijk zitten in dit gedachte-experiment een paar punten waar u het mee eens bent én een paar die u hartgrondig wilt tegenspreken. Als dat gelukt is heb ik met deze column mijn doel bereikt.

Marc Londo

Marc Londo is inhoudelijk strateeg bij de Nederlandse Vereniging Duurzame Energie (NVDE) en verbonden aan het Copernicus Instituut van de Universiteit Utrecht