Wat is er tegen de CO2-heffing?
- Hij is niet nodig voor het halen van de klimaatdoelen van industrie en stroom: want daar zorgt het EU ETS al voor. Via het ETS en het CO2-budget dat afloopt naar -62% in 2030 en 0 in 2040, dragen de NL deelnemers bij aan de EU klimaatdoelen. Nederlandse bedrijven hebben daarom geen apart CO2-doel nodig. Nederland mag dat in haar rapportage wegstrepen. Het Bureau voor de Leefomgeving (PBL) dat niet gevraagd wordt naar die bijdrage van het EU ETS voor Nederland, hanteert wel een apart CO2-doel en dat is nadelig voor Nederlandse bedrijven.
- Want de industrie koopt al emissierechten en daar komt deels een heffing op. De heffing komt op emissies boven de CO2-benchmark. Die ligt op wat de 10% best presterende bedrijven emitteren voor een bepaald product. 90% in de EU zit daar dus boven. De CO2-benchmark is niet een norm of best available technology. Daarboven gaan NL bedrijven dus dubbel betalen
- Een nationale kop op ETS leidt tot CO2-lekkage en juist meer emissies in de hele EU, die die dan juist meer moet terugdringen om de doelen te halen. Wij beschreven dat in de ESB (vakblad voor economen). Inderdaad een hele gekke taks. Die stok achter de deur is voor het ETS dus niet nodig. En als je wilt dat de Nederlandse industrie verder moet gaan dan de EU met het ETS, dus eerder dan 2040 naar 0 CO2-uitstoot, dan is niet een stok maar eerder een beloning geëigend.
- De CO2-taks is ook niet nodig als inkomstenbron voor de staat: die is niet ingeboekt in de begroting, want het zou geheel worden teruggesluisd naar de industrie.
- En het management van de industrie kiest onder andere door de CO2-heffing voor investeringen buiten Nederland omdat het in de toekomst niet meer rendabel is in Nederland (een extra heffing van 130 euro in 2030 bovenop de ETS-kosten) zei de CEO van Lyondell van de Nationale Emissieautoriteit (NEa).
Diverse kampen
Ik voel me dan ook meer thuis in het kamp van Coby van der Linde die zegt: “De Nederlandse optopmaatregelen zijn vooralsnog een faliekante mislukking geworden. De kosten van de CO2-belasting bovenop de kosten voor het EU-ETS blijken niet doorberekend te kunnen worden aan de klanten en de vertaling van EU-beleid is hier ook veel strenger dan in omringende landen.” En in het kamp van Gülbahar Tezel en Jan Willem van den Beukel, die verwijzen naar de recente ‘Speelveldtoets, waaruit blijkt dat de Nederlandse optopmaatregelen de Nederlandse industrie niet op voorspong heeft gezet, maar juist op achterstand’. Zo is er meer kosten-zuur in het transitiebeleid geslopen dan subsidie-zoet. Ik voel me minder thuis in het kamp van Remco de Boer die zegt dat de problemen in de industrie juist komen door klimaatbeleid en lijkt klimaatdoelen eerder te willen afzwakken. Terwijl dat volgens Eurocommisaris Hoekstra niet nodig is: met gebruik van meer flexibiliteit door negatieve emissies en van carbon credits is ook de 90% voor de EU als geheel in 2040 haalbaar.
“Maar er is hoop: het gesprek over een alternatieve benadering van de CO2-taks”
Waarom is de extra CO2-heffing er nog, terwijl iedereen weet dat de industrie financiële en elektriciteitsproblemen heeft?
De reden is dat minister Hermans de industrie best wilt ontzien. De lasten van de industrie worden aan ene kant verlicht: er is steun voor CCS en waterstof, de plastictaks vervalt, de SDE loopt door en kostencompensatie voor de CO2-kosten van stroom wordt verlengd met drie jaar. Maar de CO2-heffing blijft om in de Eerste Kamer steun voor het hele pakket te krijgen. Minister Hermans schrijft in haar brief zelfs dat de heffing langer doorloopt: “Om op de lange termijn een stok achter de deur te houden neemt het kabinet nu de optie voor een verlenging van de CO2-heffing na 2032 op”. Dat is wel een gok van minister Hermans. Want als je lang blijft roepen dat er een extra stok nodig is bovenop het ETS gaan mensen dat geloven.
Maar er is hoop: het gesprek over een alternatieve benadering van de CO2-taks. In de brief aan de kamer kondigt de minister ook aan dat het PBL gevraagd is naar een studie naar de huidige geopolitieke en Europese context ook op grond van opties voor het beleidsinstrumentarium en het EU-kader. Daarin kan het PBL de noodzaak van de heffing bespreken, de werking van het ETS en de rol die negatieve emissies en de mondiale carbon credits kunnen spelen.
Aan de hand daarvan komen er volgend jaar gesprekken. “Het kabinet staat daarbij open voor alternatieven en gaat hierover in gesprek met de industrie en andere stakeholders. Klimaatneutraal in 2050 blijft het belangrijkste doel.” Het Kabinet wil de uitkomsten uiterlijk volgend jaar hebben ten behoeve van de aanpassing belastingplan 2027. De industrie die kan dan aangeven waarom de heffing niet nodig maar schadelijk is.
Klimaatwet
Ik raad aan dat beleidsinstrumentarium en de rol van het EU ETS nauwkeurig in de Klimaatwet op te nemen. Rechtszaken dreigen zolang in de wet alleen maar over reducties op Nederlands grondgebied wordt gesproken, terwijl de CO2 doelen wèl worden gehaald.